- Rada gminy zamierza podjąć uchwałę regulującą zasady udzielania pożyczek dla instytucji pozarządowych. Czy będzie to zgodne z prawem?
Nie. Ogólna kompetencja rady gminy do stanowienia przepisów dotyczących działania gminy wynika z art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Wskazano tam, że do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Z kolei w ust. 2 pkt 15 tego artykułu stwierdzono, że owa kompetencja dotyczy również stanowienia w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy. Co jednak istotne, ów przepis nie może być rozumiany w ten sposób, że może stanowić samodzielną podstawę do podejmowania określonych działań (np. uchwalania zasad udzielania pożyczek), bowiem potrzebne jest ku temu wyraźne upoważnienie ustawowe.
Takie stanowisko wynika z orzecznictwa. Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 10 maja 2017 r. (sygn. akt II SA/Rz 1531/16) podkreślono: „artykuł 18 ust. 1 u.s.g. stanowiący, że do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej, wprowadza zasadę domniemania kompetencji rady gminy wśród organów gminnych. Przepis ten nie stanowi jednak co do zasady samoistnej podstawy prawnej do podejmowania uchwał. Konieczne jest jeszcze ustalenie podstawy materialnoprawnej w innym akcie normatywnym."
Zgodnie z art. 5 ust. 8 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielać pożyczek, gwarancji, poręczeń organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 na realizację zadań w sferze pożytku publicznego, na zasadach określonych w odrębnych przepisach. A zgodnie z art. 262 ust. 1–2 ustawy o finansach publicznych, czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd, z zastrzeżeniem ust. 2, przy czym takie czynności w gminie dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta.
Z korelacji ww. norm prawnych należy wnioskować, że gmina może udzielać pożyczek organizacjom pozarządowym na realizację celów wynikających z ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Istotne jest jednak to, że wszelkie czynności z tym związane pozostają nie w gestii organu stanowiącego gminy (rady gminy), a organu wykonawczego, w tym przypadku wójta. Zatem, to ten organ jest umocowany do opracowania reguł udzielania pożyczek dla takich instytucji, np. w formie zarządzenia. Taka koncepcja znajduje potwierdzenie m.in. w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 30 listopada 2011 r. (nr 95/2011), gdzie wskazano, że rada gminy nie może w uchwale ustanawiać zasad udzielania pożyczek z budżetu gminy dla takich organizacji.
