O ustanowienie rozdzielności majątkowej małżonków W. wystąpiła spółka skupująca wierzytelności, tu: nakaz zapłaty na 108 tys. zł przeciwko małżonkowi Tomaszowi W.
Należność to czynsz dla spółdzielni za dziesięć lat poddzierżawiania małżonkowi 4 mkw. gruntu na terenie bazaru. Ale Tomasz W. wypowiedział umowę ze względu na niezapewnienie wiaty oznaczonej do handlu, a tym samym warunków prowadzenia działalności. Małżonkowie kwestionowali wierzytelność, wskazując, że małżonek nie prowadził działalności gospodarczej na targowisku, a ponadto spółdzielni nie przysługiwało prawo dzierżawy tego terenu, stanowiące podstawę żądania od kupców zapłaty. A sądy ustaliły, że nie ma dowodów potwierdzających korzystanie przez niego z tej nieruchomości przez owe dziesięć lat. Mężczyzna nie wniósł jednak sprzeciwu od opisanego nakazu zapłaty ze względu na ciężki stan zdrowia i nakaz stał się podstawą do egzekucji.
Czytaj także:
W. są małżeństwem od 1982 r., a w skład ich wspólnego majątku wchodzi wybudowany przez nich domek.Komornik umorzył jednak skierowaną do niego egzekucję nakazu, gdyż spółka nie przedstawiła, że ów nakaz jest też skuteczny także przeciwko żonie. Wierzyciel zażądał więc ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej na podstawie art. 52 § 1a kodeksu rodzinnego.
Sąd rejonowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z powodu sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 5 kodeksu cywilnego). Jedynym sposobem zaspokojenia wierzyciela jest egzekucja z domu, który stanowi jedyny składnik wspólnego majątku małżonków, i w razie sprzedaży pozwanym, osobom starszym i schorowanym grozi bezdomność. A nabywając wierzytelności spółdzielni wobec kupców, w tym wobec pozwanego, powódka jako profesjonalista powinna mieć tego świadomość.
Sąd Okręgowy Warszawa-Praga werdykt utrzymał, ale spółka odwołała się jeszcze do Sądu Najwyższego – nieskutecznie.
Sąd Najwyższy wskazał, że w sprawie nie chodzi o to, czy ta wierzytelność istnieje – co podkreślała w skardze kasacyjnej spółka, lecz o to, czy wystąpiły przesłanki zastosowania w tej sprawie art. 5 kc. Przedstawienie przez SO wątpliwości dotyczących wierzytelności objętych nakazem zapłaty nie miało na celu kwestionowania mocy wiążącej nakazu. Sądowi okręgowemu chodziło o podbudowanie argumentacji służącej wykazaniu sprzeczności dochodzonego roszczenia z zasadami współżycia społecznego.
– A nie jest wyłączone oddalenie, na podstawie art. 5 kc, powództwa wierzyciela jednego z małżonków o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami – podkreśliła w uzasadnieniu sędzia Sądu Najwyższego Agnieszka Piotrowska, sprawozdawca. – Uwzględnienie zaś takiego żądania i skierowanie egzekucji do jedynego składnika ich majątku wspólnego naraziłoby ich na realne niebezpieczeństwo bezdomności, czemu sprzeciwiają się względy humanitarne.
Sygnatura akt: I CSKP 89/21
