Trybunał: niekonstytucyjny termin na zaprzeczenie ojcostwa

Ograniczenie możliwości zaprzeczenia ojcostwa do 3 lat od osiągnięcia pełnoletności jest niekonstytucyjne - orzekł w środę Trybunał Konstytucyjny.

Aktualizacja: 16.05.2018 11:30 Publikacja: 16.05.2018 11:22

Trybunał: niekonstytucyjny termin na zaprzeczenie ojcostwa

Foto: 123RF

Mateusz Adamski

Zgodnie z art. 70 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dziecko może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki po dojściu do pełnoletności. Jak jednak zastrzeżono, nie później niż w ciąg u trzech lat od osiągnięcia pełnoletności.

Termin ten do Trybunału Konstytucyjnego zaskarżyła Anna B. (imię fikcyjne).

Kobieta urodziła się w 1958 roku jako dziecko małżonków Zofii i Henryka S. Już po śmierci ojca, w 2011 roku matka wyznała jej, że nie jest córką Henryka, a jako jej biologicznego ojca wskazała żyjącego Zdzisława Z.

Anna B. wystąpiła do prokuratora o wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa na podstawie art. 86 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Domniemany biologiczny ojciec oświadczył jednak przed prokuratorem, że nie wyrazi zgody na przeprowadzenie badań DNA i prokurator odmówił podjęcia działań w tej sprawie. W związku z tym kobieta osobiście wystąpiła z pozwem o ustalenie, że Henryk S. nie jest jej ojcem biologicznym.

Sąd Rejonowy i Okręgowy oddaliły jej powództwo, a Sad Najwyższy odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania.

Anna B. wystosowała skargę do Trybunału Konstytucyjnego. Jej zdaniem przyjęte ograniczenie czasowe wystąpienia przez dziecko z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa męża matki (nie później niż w ciąg u trzech lat od osiągnięcia pełnoletności) narusza konstytucyjne prawo do poznania własnej tożsamości biologicznej. Każdy bowiem człowiek ma prawo do ustalenia bądź określenia własnej tożsamości w sferze życia prywatnego i rodzinnego, w tym tożsamości biologicznej (swojego pochodzenia zgodnie z prawdą biologiczną).

Kobieta wskazała, że sytuacja dziecka w przypadku prawa do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa jest odmienna od sytuacji matki oraz męża matki. Takie ukształtowanie terminu na wystąpienie z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa, że może on upłynąć nawet w razie braku wiedzy dziecka o okolicznościach uzasadniających jego żądanie, przy nieustanowieniu innej alternatywnej drogi poznania swego pochodzenia, jest zdaniem skarżącej niezgodne z prawem do ochrony życia prywatnego i rodzinnego (art. 47 Konstytucji), godności ludzkiej (art. 30 Konstytucji) oraz konstytucyjną wartością, jaką jest dobro dziecka.

Kwestionowany przepis, zdaniem skarżącej, różnicuje dzieci na dwie grupy: te, które w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności uzyskają wiedzę o swoim biologicznym pochodzeniu i mogą podjąć decyzję o wytoczeniu powództwa, oraz te, które wiedzy takiej nie uzyskają i tym samym utracą możliwość wystąpienia z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa, co w ocenie skarżącej należy uznać za niezgodne z art. 32 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.

W środę Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt SK 18/17) przyznał Annie B. rację. W orzeczeniu stwierdzono, że art. 70 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zakresie, w jakim określa termin do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa męża matki niezależnie od daty powzięcia wiadomości przez pełnoletnie dziecko o tym, że nie pochodzi od męża matki, jest niezgodny z art. 30 w związku z art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.