Wojciech Labuda: Patologiczne podejście państwa do martwych urodzeń

Ministerstwo Rodziny nie skorzystało z okazji, aby w kompleksowy sposób odpowiedzieć na patologie funkcjonowania państwa zgłaszane przez rodziców w przypadku utraty dziecka nienarodzonego. Skierowane właśnie do konsultacji publicznych zmiany w przepisach, regulujących przyznawanie zasiłków pogrzebowych i macierzyńskich, to działanie doraźne, pozostawiające wiele problemów nierozwiązanymi.

Od lat środowiska i z lewa, i z prawa zabiegają o to, by znieść nieludzkie procedury wymagające w przypadku utraty ciąży wykonywania badań genetycznych w celu ustalenia płci dziecka, co jest warunkiem ubiegania się o zasiłek pogrzebowy i zasiłek macierzyński.

Czytaj więcej:

Kadry i Płace

Koniec nierównego traktowania kobiet po utracie ciąży

Do uzyskania urlopu macierzyńskiego i...

Pro

Projekty rozporządzeń dalekie od ideału

Niestety, pomimo pozornej otwartości Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na rozwiązanie tych problemów, spotkań z wybranymi organizacjami społecznymi – propozycja, jaka trafiła w ostatnich dniach do konsultacji publicznych, daleka jest od ideału.

Ministerstwo proponuje bowiem jedynie zmianę dwóch rozporządzeń wykonawczych do ustawy o emeryturach i rentach z FUS i kodeksu pracy, polegającą na rozszerzeniu zakresu dokumentów, na podstawie których można uzyskać zasiłek macierzyński i pogrzebowy o zaświadczenie lekarza lub położnej. W drugim z przypadków dokumentem takim mogłaby być też karta zgonu. Dopuszczenie dokumentów, do których wydania nie jest potrzebna znajomość płci dziecka – chociaż rzeczywiście odpowiadałoby na zdecydowaną większość problematycznych przypadków, to na pewno nie jest propozycją kompleksową czy optymalną.

Po pierwsze, propozycja resortu rodziny ogranicza się tylko do świadczeń obsługiwanych przez ZUS, tymczasem zasiłki pogrzebowe wypłacają także inne organy emerytalno-rentowe, takie jak KRUS, Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA, Wojskowe Biura Emerytalne, ale też poszczególne służby mundurowe, sądy i prokuratury. Rozwiązanie problemów w przypadku ZUS nie sprawi, że znikną one także gdzie indziej. Pozostaną ponadto różnice w zakresie podmiotów uprawnionych do zasiłku, na co wielokrotnie zwracał uwagę m.in. rzecznik praw obywatelskich.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Urlop macierzyński po poronieniu: ma wystarczyć zaświadczenie lekarskie

Aby po utracie dziecka kobieta skorzystała z przysługujących jej uprawnień wystarczyć powinno zaś...

Potrzebna automatyzacja obsługi wniosków

Mankamentem propozycji ministerstwa jest również nieskorzystanie po raz kolejny z możliwości uproszczenia i automatyzacji obsługi wniosków o zasiłek pogrzebowy i zasiłek macierzyński. Warto zauważyć, że pierwszy z nich jest jednym z ostatnich świadczeń, co do których nie jest możliwe złożenie wniosku w formie elektronicznej. Wynika to z konieczności dołączenia dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów pogrzebu.

Tymczasem w zdecydowanej większości przypadków i tak zasiłek trafia do jednej osoby uprawnionej i w pełnej wysokości. Ponadto ZUS ma już dziś możliwość samodzielnego pobierania z rejestru stanu cywilnego odpisów aktów urodzenia, co mógłby czynić także w przypadku zasiłku macierzyńskiego. Dziwi zatem pozostawienie w projektowanych przepisach obowiązków dostarczania dokumentów. A gdyby tego było mało, rodzice utraconego dziecka będą musieli pozyskać od lekarza lub położnej pisemne zaświadczenie. Chociaż w proponowanej nowej procedurze dla zasiłków pogrzebowych wskazano również możliwość skorzystania z karty zgonu, lecz uznać to trzeba za pomyłkę resortu, bowiem dokument ten trafia, częściowo zresztą, do administracji cmentarza i nie jest możliwe jego dalsze wykorzystanie przez rodziców utraconego dziecka.

Do problemów, z którymi nadal będą się musieli mierzyć rodzice martwo urodzonych dzieci i społeczeństwo, doliczyć trzeba brak możliwości formalnego nadania imienia dziecku, którego płci nie można było określić, co dla wielu jest bolesnym faktem.

Rozwiązania nie trzeba jednak szukać ze świecą – wystarczyłaby rezygnacja z wymogu podawania płci dziecka w przypadku martwego urodzenia. Zamiast tego lekarz lub położna wskazywaliby, że płci nie można ustalić, co dokumentowaliby w już funkcjonującym dokumencie, czyli karcie martwego urodzenia. Różnicą względem obecnej procedury byłoby tylko to, że za każdym razem, a nie tylko w przypadkach znanej płci, kartę martwego urodzenia przekazywano by do urzędu stanu cywilnego. To zaś pozwoliłoby nie tylko na nadanie dziecku imienia, potrzebę zgłaszaną czasem przez rodziców dzieci utraconych, lecz także automatyzację procesu weryfikacji uprawnień do zasiłku pogrzebowego i macierzyńskiego przez ZUS.