PIT od działalności nieewidencjonowanej trzeba rozliczyć samodzielnie

Prowadzenie firmy bez rejestracji wiąże się z koniecznością obliczenia we własnym zakresie podatku dochodowego w zeznaniu rocznym. Wymaga to prowadzenia odpowiedniej ewidencji.

Publikacja: 28.01.2019 04:40

PIT od działalności nieewidencjonowanej trzeba rozliczyć samodzielnie

Foto: 123RF

W poprzednich artykułach cyklu zostały przedstawione warunki oraz korzyści dotyczące prowadzenia działalności nieewidencjonowanej. Opisane zostały także obowiązki związane z podatkiem od towarów i usług. Do wyjaśnienia pozostał podatek dochodowy obciążający taką działalność.

Czytaj też:

Korzyści z prowadzenia działalności nieewidencjonowanej

Działalność nieewidencjonowana: pobór zaliczki na PIT przy usługach na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło

Przychód z „innych źródeł"

Obszar zastosowania ustawy o PIT jest ogromny. Opodatkowaniu podlegają bowiem różnego rodzaju przysporzenia majątkowe (nie zawsze o charakterze pieniężnym) osiągane przez osoby fizyczne. Na potrzeby rozliczenia PIT ustawodawca podzielił przychody na kategorie, czyli źródła przychodu. Dochody obliczane są odrębnie w ramach poszczególnych źródeł poprzez odjęcie kosztu od odpowiadającego mu przychodu.

Przychody z działalności nieewidencjonowanej przynależą do kategorii określonej w ustawie jako „inne źródła".

Przykład

Pani Justyna Borowska wykonuje zawód tłumacza w ramach:

- umów o dzieło zawieranych z biurami tłumaczy;

- pracy wykonywanej zdalnie na 1/4 etatu;

- działalności nieewidencjonowanej.

Pani Justyna wykonuje jeden zawód, ale według przepisów o PIT jej przychody pochodzą z trzech różnych źródeł:

- działalność wykonywana osobiście;

- praca najemna;

- inne przychody.

Podatek związany z działalnością nieewidencjonowaną oblicza się na zasadach ogólnych. To znaczy, że nie mają do niej zastosowania żadne szczególne reguły. Podstawą opodatkowania jest dochód, który jest różnicą między przychodami a kosztami ich uzyskania.

Kwoty faktycznie otrzymane

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na potrzeby podatku brane są pod uwagę wartości, które:

- zostały faktycznie przekazane; lub

- umożliwiono ich odebranie.

Za kwoty nieotrzymane (niepozostawione do dyspozycji) przedsiębiorca nieewidencjonowany nie płaci podatku.

Przykład

Pan Jan Borowski świadczy usługi przeprowadzek w ramach działalności nieewidencjonowanej. W zeszłym miesiącu otrzymał wiadomość, że za wykonaną niedawno usługę może odebrać 300 zł w kasie firmy. Pan Jan zapomniał przyjść po pieniądze pozostawione do jego dyspozycji, mimo tego uzyskał przychód podlegający opodatkowaniu. Nieodebrana kwota brana jest również pod uwagę przy obliczaniu przychodu możliwego do osiągnięcia w ramach działalności nieewidencjonowanej (1 125 zł).

Ponadto panu Borowskiemu nie udało się wyegzekwować 400 zł za usługę od byłego kolegi. Nieuzyskane 400 zł wlicza się do przychodu należnego (na potrzeby limitu 1 125 zł) w miesiącu wykonania usługi, ale pan Jan nie zapłaci z tego tytułu podatku.

W pozostałych przypadkach pan Borowski uzyskiwał zapłatę zaraz po wykonaniu usługi. Kwoty te będą kalkulowane na potrzeby uwzględnienia limitu 1 125 zł, jak również wymagają uiszczenia podatku.

Poniesione wydatki

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ustawa o PIT zawiera bardzo szeroki katalog kosztów, które podlegają wyłączeniu z tej zasady. To znaczy, że osoby prowadzące działalność nieewidencjonowaną mogą spotkać się z sytuacjami, w których poniesiony przez nie koszt nie będzie mógł być uwzględniony w rozliczeniu. Katalog wyłączeń został zawarty w art. 23 ustawy o PIT. Z punktu widzenia działalności nieewidencjonowanej znaczenie mogą mieć na przykład wyłączenia dotyczące:

- wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, z wyjątkiem płaconego im wynagrodzenia m.in. ze stosunku pracy;

- darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju;

- kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

Przykład

Pani Justyna Borowska prowadzi działalność nieewidencjonowaną od maja 2018 r. Do końca roku uzyskała 8 000 zł przychodu. Żeby uzyskać ten przychód kupiła laptop i program tłumaczeniowy za łączną kwotę 3 000 zł. Pani Justyna osiągnęła w 2018 roku 5 000 zł dochodu z działalności nieewidencjonowanej.

Księgowość firmy pani Borowskiej obsługiwana jest przez jej męża, wartość jego pracy nie może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu.

Dokumentacja

W związku z tym, że przychód z działalności nieewidencjonowanej nie stanowi przychodu ze źródła działalność gospodarcza, nie wymaga prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Niezarejestrowany przedsiębiorca na potrzeby obliczania podatku może prowadzić ewidencję, która powinna być podzielona na okresy miesięczne i zawierać:

- datę usługi/dostawy;

- opis usługi/towaru;

- ilość i miarę towaru;

- wartość usługi/towaru;

- datę zapłaty;

- numer rachunku/faktury jeżeli były wystawione;

- dane klienta;

- opis kosztu;

- wartość kosztu;

- datę poniesienia kosztu;

- numer dokumentu, na podstawie którego poniesiono wydatek;

- uwagi.

Wyżej wymienione dane pozwalają nie tylko ustalić dochód, ale również stwierdzić czy przekroczony został:

- przychód należny w wysokości 1 125 zł za miesiąc – na potrzeby udokumentowania prawa do prowadzenia działalności nieewidencjonowanej;

- limit 20 000 zł rocznej sprzedaży – na potrzeby zwolnienia z obowiązku stosowania kasy rejestrującej;

- limit 200 000 zł rocznej sprzedaży – na potrzeby zwolnienia z VAT.

W związku z tym osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną może prowadzić jeden wykaz służący różnym celom.

Starannie i na bieżąco

Ewidencję należy prowadzić starannie i na bieżąco z bardzo praktycznych powodów.

1. Załóżmy, że organ chce sprawdzić czy podatnikowi przysługiwało prawo do prowadzenia działalności nieewidencjonowanej. W związku z tym musi ustalić czy nie przekroczono limitu 1 125 zł przychodu należnego. Brak ewidencji sprawia, że organ nie ma jak zgodzić się z podatnikiem.

2. Brak staranności i systematyczności może doprowadzić do sytuacji, w której nieświadomie przyjęte zostanie zlecenie skutkujące przekroczeniem limitu przychodu.

Prowadzenie ewidencji nie gwarantuje braku sporu z organem, ale jej brak gwarantuje problemy.

Na formularzu PIT-36

Działalność nieewidencjonowana rozliczana jest łącznie z innymi dochodami, dla których nie przewidziano szczególnych rozwiązań. Opodatkowanie dochodu niezarejestrowanej firmy następuje bez udziału płatników, dlatego należy wykazać go na formularzu PIT-36 w wierszu 9 części D.

Przykład

Przed 2018 rokiem pani Justyna Borowska uzyskiwała przychody jedynie z pracy najemnej. Dlatego składała zeznania na formularzu PIT-37, który przeznaczony jest dla osób rozliczanych z podatku z udziałem płatników. W 2018 r. pani Justyna rozpoczęła działalność nieewidencjonowaną, dlatego zeznanie podatkowe za ten rok składa na formularzu PIT-36. Zeznanie uwzględnia również pozostałe formy (etat i umowy) w jakich wykonywała zawód.

Łączny podatek wynikający z rozliczenia wszystkich przychodów opodatkowanych na zasadach ogólnych w 2018 r. należy zapłacić do 30 kwietnia 2019 r.

* * *

W artykułach z cyklu dotyczącego działalności nieewidencjonowanej zostały przeanalizowane skutki podatkowe prowadzenia działalności w tej formie. Trzeba mieć jednak świadomość istnienia obowiązków o innym charakterze (na przykład wobec konsumentów). ?

Autor jest głównym specjalistą w Urzędzie Miasta Szczecin

Podstawa prawna: art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 11 ust. 1, art. 20 ust. 1ba i art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1509 ze zm.)

art. 5 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (DzU z 2018 r., poz. 646 ze zm.)

W poprzednich artykułach cyklu zostały przedstawione warunki oraz korzyści dotyczące prowadzenia działalności nieewidencjonowanej. Opisane zostały także obowiązki związane z podatkiem od towarów i usług. Do wyjaśnienia pozostał podatek dochodowy obciążający taką działalność.

Czytaj też:

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów