Powierzenie pracownikowi mienia znacznej wartości z obowiązkiem jego zwrotu lub wyliczenia się (np. powierzenie towarów magazynierowi lub sprzedawcy) wiąże się z ryzykiem pracodawcy. Poniesie straty finansowe, gdy pracownik nie wywiąże się z obowiązków, np. dojdzie do zniszczenia mienia, jego utraty lub tzw. manka. Odzyskanie od niego równowartości straconych towarów nie jest proste, gdyż postępowania przed sądem o odszkodowania zwykle ciągną się latami i łączą się z dodatkowymi kosztami oraz stratą czasu. Dlatego coraz częściej pracodawcy sięgają po weksle in blanco, które nie tylko chronią ich roszczenia odszkodowawcze, ale także działają prewencyjnie na etatowców i znacznie przyspieszają czy ułatwiają postępowanie przed sądem. Jednak w świetle orzecznictwa sądowego stosowanie takich form jest niedopuszczalne.
Nielegalne w prawie pracy
Sąd Najwyższy w wyroku z 26 stycznia 2011 r. (II PK 159/10) stwierdził, że przepisy i zasady prawa pracy, w szczególności zawarte w dziale V kodeksu pracy, wykluczają wystawienie weksla gwarancyjnego jako środka zabezpieczenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika w mieniu pracodawcy. Oznacza to, że taki weksel jest nieważny z mocy prawa (art. 18 § 2 k.p. w związku z art. 114–127 k.p. oraz a contrario art. 300 k.p.). Nabywca weksla nie może zatem dochodzić zaspokojenia na jego podstawie.
W uzasadnieniu tego stanowiska Sąd Najwyższy wskazał, że art. 300 k.p. nie przewiduje, a zatem nie legitymuje możliwości stosowania w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy innych przepisów prawa cywilnego niż przepisy kodeksu cywilnego i to pod warunkiem, że nie są sprzeczne z zasadami prawa pracy. Wyklucza to od początku (niejako a priori) dopuszczalność i legalność stosowania zabezpieczeń wekslowych w stosunkach pracy i to w materii odpowiedzialności materialnej pracowników uregulowanej wystarczająco przepisami kodeksu pracy.
Sąd Najwyższy podnosił ponadto, że pracodawcom w żadnym razie nie mogą przysługiwać dwa odrębne tytuły dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez etatowca – jeden na mocy przepisów kodeksu pracy o odpowiedzialności materialnej pracowników, a drugi na mocy samodzielnego i abstrakcyjnego weksla, który „odrywa się" od pracowniczego stosunku podstawowego, w związku z którym doszło do wystawienia weksla gwarancyjnego w celu lepszej ochrony roszczeń pracodawcy.
Inne podejście
Obecnie według Sądu Najwyższego pracodawcy nie mogą skutecznie stosować weksli do zabezpieczenia swoich roszczeń odszkodowawczych z tytułu odpowiedzialności materialnej pracowników. To odejście od poprzedniego stanowiska SN wyrażanego m.in. w wyroku z 21 maja 1981 r. (IV PRN 6/81) dopuszczającego stosowanie zabezpieczeń wekslowych.
