Projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, np. spółek, nakłada na nie szereg nowych obowiązków, wprowadzając na szerszą niż dotychczas skalę odpowiedzialność tych podmiotów pod groźbą kary za czyny zabronione i dotyczy spółek, i innych osób prawnych (w tym także tzw. ułomnych osób prawnych).
Czytaj także: Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych - surowe kary dla firm coraz bliżej
Prawo karne do przyswojenia
Pierwszym obowiązkiem organizacyjnym podmiotów zbiorowych będzie określenie reguł korporacyjnych postępowania na wypadek zagrożenia popełnienia czynu zabronionego lub skutków niezachowania reguł ostrożności w obrocie gospodarczym. Podmiot zbiorowy powinien mieć określone zasady postępowania w sytuacjach potencjalnie kryminogennych – również tych, w których np. spółka może paść ofiarą przestępczości, zostać zamieszana w karuzelę podatkową lub uwikłana w próbę zalegalizowania towaru pochodzącego z przemytu.
Drugim obowiązkiem, jest określenie zakresu odpowiedzialności organów podmiotu zbiorowego, innych jego komórek organizacyjnych, a także pracowników lub osób uprawnionych do działania w jego imieniu albo interesie, ze szczególnym uwzględnieniem sfery prawa karnego. Obowiązek ten służyć ma dwóm zasadniczym celom. Z jednej strony ma ułatwić organom ścigania ustalanie tożsamości osoby fizycznej, odpowiedzialnej w podmiocie zbiorowym za dane zagadnienie i daje możliwość potencjalnego pociągnięcia jej do odpowiedzialności karnej na gruncie przepisów kodeksu karnego lub kodeksu karnego skarbowego. W wielu podmiotach odpowiedzialność, np. za akceptację faktur, rozmywa się pomiędzy pracownikami kilku działów. Ustalenie, kto odpowiada, np., za naruszenie procedur podatkowych może być skomplikowane, a często wręcz niemożliwe, co wyklucza skazanie takiej osoby za przestępstwo. Z drugiej strony wprowadzenie tego rozwiązania ma służyć samej organizacji i wprowadzić jasny podział prac, ustalenie wzajemnych relacji oraz zakresu obowiązków między poszczególnymi składowymi firmy, tak by niejako utrudnić przerzucanie się odpowiedzialnością za problemy, ale również uzmysłowić pracownikom zakres ich ewentualnej odpowiedzialności karnej oraz dyscyplinarnej (związanej np. z działaniem na szkodę pracodawcy).
Compliance na szerszą skalę
Trzeci obowiązek organizacyjny dotyczy określenia osoby lub komórki organizacyjnej, nadzorującej przestrzeganie przepisów i zasad regulujących działalność podmiotu. Ustawodawca będzie wymagał od przedsiębiorców bardzo precyzyjnego uregulowania zasad stosowania i rozliczania tzw. compliance, czyli zapewnienia zgodności działalności z regulacjami prawnymi, normami, zestawami zaleceń.
