Aktualizacja: 17.07.2019 08:37 Publikacja: 16.07.2019 19:16
Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek
Od kilku lat wraz z Wydawnictwem CH Beck pomagamy młodym prawnikom przygotować się do egzaminów wstępnych na aplikacje. Tak też jest i teraz. W 2019 r. państwowe egzaminy wstępne na aplikacje: adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą, zostaną przeprowadzone 29 września. Będzie to 13. edycja egzaminów. Powtórkę rozpoczynamy od prawa cywilnego.
Czytaj także:
Egzamin wstępny na aplikację w 2019 r. - wykaz tytułów aktów prawnych
Opłaty za egzamin na aplikację w 2019 r. i za aplikację w 2020
Osoby fizyczne
Pytanie: W razie urodzenia dziecka:
A. domniemywa się, że urodziło się ono żywe,
B. domniemywa się, że urodziło się martwe,
C. domniemywa się, że urodziło się żywe, chyba że miejsce urodzenia jest nieznane.
Odp. A; art. 9 KC
Omówienie:
Zdolność prawna
Pojęcie osoby fizycznej
Osoba fizyczna jest to prawne określenie każdego człowieka, który występuje jako podmiot w stosunku cywilnoprawnym. O kwalifikacji człowieka do podmiotów prawa i obowiązków z zakresu prawa cywilnego decyduje przypisana mu zdolność prawna.
Pojęcie zdolności prawnej
Zdolność prawna jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Stanowi ona podstawową cechę normatywną podmiotów prawa cywilnego.
Podmioty posiadające zdolność prawną:
1) osoby fizyczne,
2) osoby prawne,
3) jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną.
>Chwila urodzenia
Każda żyjąca osoba fizyczna posiada bezwarunkową zdolność prawną. Od chwili urodzenia może być podmiotem praw i obowiązków wynikających ze stosunków cywilnoprawnych.
Początkiem zdolności prawnej człowieka jest zatem chwila urodzenia, czyli moment oddzielenia od ciała matki. Warunkiem nabycia zdolności prawnej jest, by dziecko urodziło się żywe. Nie ma przy tym znaczenia, czy organizm dziecka jest zdolny spełniać samodzielnie funkcje życiowe.
>Domniemanie urodzenia żywego dziecka
W celu ułatwienia ustalenia faktu żywych narodzin człowieka, w art. 9 KC wprowadzono domniemanie prawne, według którego przyjmuje się, że dziecko przyszło na świat żywe.
Jest to domniemanie prawne wzruszalne (praesumptio iuris tantum). Oznacza to, że domniemanie to może zostać obalone dowodem przeciwnym. Aby wzruszyć to domniemanie, należy zatem wykazać, iż dziecko urodziło się martwe.
Fakt urodzenia stwierdza się aktem urodzenia sporządzonym przez urząd stanu cywilnego.
>Nasciturus
Odrębnym zagadnieniem w prawie cywilnym jest zdolność prawna nasciturusa, czyli dziecka poczętego, ale nieurodzonego.
Nasciturus posiada warunkową zdolność prawną. Przysługuje ona dziecku poczętemu pod warunkiem zawieszającym, że urodzi się ono żywe. Nasciturus może zatem od chwili poczęcia do chwili urodzenia nabywać prawa podmiotowe, których wykonywanie pozostaje w zawieszeniu do momentu żywych narodzin.
Zgodnie z art. 4461 KC dziecku narodzonemu przysługuje roszczenie o naprawienie szkody prenatalnej wyrządzonej mu przed urodzeniem.
Ponadto przepis art. 927 § 2 KC przewiduje zdolność nasciturusa do dziedziczenia po osobach, które zmarły, zanim się urodził.
Szczegółowe unormowania chroniące nasciturusa zawiera Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
>Śmierć
Zdolność prawna osoby fizycznej trwa przez całe życie człowieka i kończy się w chwili jego śmierci. Śmierć stanowi zdarzenie cywilnoprawne, z którym wiąże się wygaśnięcie praw i obowiązków niemajątkowych oraz przejście – poza pewnymi wyjątkami – praw i obowiązków majątkowych na spadkobierców według zasad prawa spadkowego.
Bardzo istotne jest zatem oznaczenie chwili śmierci człowieka. Za taką chwilę uważa się trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu (śmierć mózgu).
>Akt zgonu
Dokument stanowiący dowód śmierci to akt zgonu sporządzony na podstawie wystawionej przez lekarza karty zgonu.
>Domniemanie równoczesności śmierci
Dla ustalenia chwili ustania zdolności prawnej istotne znaczenie ma domniemanie równoczesności śmierci wprowadzone w art. 32 KC. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli kilka osób utraciło życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie. Domniemanie to może być obalone (wzruszone) dowodem przeciwnym, np. ekspertyzą lekarską ustalającą kolejność śmierci.
>Stwierdzenie zgonu
Jeżeli nie sporządzono aktu zgonu w trybie zwykłym, a śmierć człowieka jest niewątpliwa, przeprowadza się postępowanie sądowe o stwierdzenie zgonu (art. 535–538 KPC).
W postanowieniu stwierdzającym zgon sąd oznacza ściśle chwilę śmierci, stosownie do wyników postępowania. Jeżeli dokładne ustalenie takiej chwili nie jest możliwe, przyjmuje się najbardziej prawdopodobną datę śmierci. Postanowienie sądu o stwierdzeniu zgonu ma charakter deklaratoryjny. Orzeczenie sądu rejonowego stanowi podstawę do sporządzenia aktu zgonu przez urząd stanu cywilnego.
>Uznanie za zmarłego
Odrębny typ postępowania sądowego znajduje zastosowanie w razie zaginięcia człowieka, w przypadku gdy nie wiadomo, czy żyje, czy zmarł.
>Przesłanki uznania za zmarłego to:
1) zaginięcie osoby,
2) upływ określonego przez ustawodawcę czasu.
Zgodnie z art. 29 KC uznanie za zmarłego jest możliwe wobec osoby, która zaginęła, a od końca roku kalendarzowego, w którym zgodnie z istniejącymi wiadomościami jeszcze żyła, upłynęło dziesięć lat.
Jednak w przypadku gdy w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył 70 lat, wówczas termin ten skraca się do pięciu lat.
Uznanie za zmarłego jest niedopuszczalne przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby 23 lata. Jednak w nadzwyczajnych przypadkach, gdy zaginięcie nastąpiło w związku ze szczególnymi okolicznościami zwiększającymi prawdopodobieństwo śmierci, terminy umożliwiające uznanie za zmarłego są krótsze.
Zgodnie z art. 30 § 1 KC, kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z:
1) katastrofą statku,
2) katastrofą okrętu albo
3) innym szczególnym zdarzeniem
ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
Jeżeli nie można stwierdzić katastrofy statku lub okrętu, bieg terminu sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia.
Jeżeli statek lub okręt nie miał portu przeznaczenia, bieg terminu sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem dwóch lat od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość.
Kto zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia, ten może być uznany za zmarłego po upływie roku od dnia:
1) w którym niebezpieczeństwo ustało albo
2) według okoliczności powinno było ustać.
Z wydaniem orzeczenia o uznaniu za zmarłego wiąże się istotne domniemanie, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. Z tego z kolei wyprowadza się drugie domniemanie, że zaginiony żył do chwili określonej w orzeczeniu.
Chwilą domniemanej śmierci zaginionego jest chwila, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna.
Natomiast w braku wszelkich danych chwilą domniemanej śmierci jest pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.
Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.
W przypadku gdy kilka osób utraciło życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie.
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
Od kilku lat wraz z Wydawnictwem CH Beck pomagamy młodym prawnikom przygotować się do egzaminów wstępnych na aplikacje. Tak też jest i teraz. W 2019 r. państwowe egzaminy wstępne na aplikacje: adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą, zostaną przeprowadzone 29 września. Będzie to 13. edycja egzaminów. Powtórkę rozpoczynamy od prawa cywilnego.
Czytaj także:
Gdy umowa z bankiem zawiera abuzywne klauzule, nie można ich zastąpić innymi przepisami. Na te i inne ważne dla frankowiczów pytania odpowiedziała Izba Cywilna SN w czwartek wieczorem.
Polska ma zapłacić 7 mln euro - zdecydował w czwartek Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. To kara za niewdrożenie dyrektywy o ochronie sygnalistów.
O dwa i pół miesiąca obniżył się w ciągu roku średni wiek osób, które uzyskały uprawnienia do renty. Powodem tego niepokojącego zjawiska mogą być problemy natury psychicznej – mówią specjaliści.
65-letni adwokat Waldemar G., rektor Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Warszawie został zatrzymany przez funkcjonariuszy CBA w śledztwie dotyczącym powoływania się na wpływy - poinformowała w środę Prokuratura Krajowa.
Kolejny kandydat na dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, który uzyskał rekomendację komisji Adama Bodnara, przepadł, mimo że wygrał konkurs.
Kolejny kandydat na dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, który uzyskał rekomendację komisji Adama Bodnara, przepadł, mimo że wygrał konkurs.
Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało, że sędzia Wojciech Postulski, który w wyniku konkursu otrzymał rekomendację na stanowisko dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, zrezygnował z objęcia stanowiska.
Już we wtorek prawie 3300 kandydatów na radców prawnych i adwokatów przystąpi do egzaminów, które zadecydują o zdobyciu prawa do wykonywania zawodu. Przed nimi cztery dni pisania. Zgodnie z wieloletnim trendem, chętnych znów jest mniej niż w 2023 r.
Sprawa aplikantki z Wrocławia ukazała hipokryzję samorządu adwokackiego.
Jest nowy szef krakowskiej Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.
Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało dane dotyczące uczelni, których absolwenci uzyskali najlepsze wyniki podczas egzaminów wstępnych na aplikacje prawnicze w 2023 roku.
Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej szybko zareagowało na informację o skardze RPO do sądu ws. opłat od aplikantki, która opiekuje się niepełnosprawnym dzieckiem.
Rzecznik praw obywatelskich zaskarżył do sądu uchwały samorządu adwokackiego odmawiające zwolnienia z opłaty szkoleniowej za aplikację adwokacką oraz składek członkowskich aplikantce, która opiekuje się córką z niepełnosprawnością.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. Wołodymyr Zełenski mówi, że ukraiński przemysł zbrojeniowy ma już większe możliwości produkcyjne od możliwości finansowych Ukrainy.
Lekarze są usatysfakcjonowani postępami w leczeniu cierpiącego na chorobę nowotworową króla Wielkiej Brytanii Karola III, monarcha wróci do publicznych wystąpień.
Przedsiębiorcy w Polsce nie martwią się już o niestabilność polityczną - wynika z badania UCE Research. Zdaniem ekspertów, świadczy to o tym, że jesteśmy dojrzałą demokracją. Teraz sen z powiek spędzają biznesowi kwestie związane z finansami.
Konsumenci oraz przedsiębiorcy zyskają lepszą ochronę przed nieuczciwymi działaniami wielkich platform cyfrowych, które wykorzystują swoją pozycję dominującą na rynku e-commerce. Projekt odpowiednich przepisów trafił już do publicznych konsultacji.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) zachęca przedsiębiorców (i nie tylko) do studiowania informacji o aktualnych naborach do programów finansowanych z unijnych funduszy.
W dniach 1-11 maja 2024 roku w Filharmonii Narodowej w Warszawie odbędzie się XII Międzynarodowy Konkurs Wiolonczelowy im. Witolda Lutosławskiego. Weźmie w nim udział 44 młodych wiolonczelistów i wiolonczelistek pochodzących z 4 kontynentów: Europy, Azji i obu Ameryk.
Przebywający w Polsce mężczyźni z Ukrainy nie muszą obawiać się ewentualnych konsekwencji działań w związku z przepisami o mobilizacji na Ukrainie - pisze WP.
48 proc. firm z sektora MŚP postrzega wdrażanie standardów ESG przez pryzmat kosztów, jakie przyjdzie im ponieść - wynika z badania zleconego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) powołała niezależnego prokuratora, który zbada, czy głośna sprawa uniewinnienia przez tę organizację 23 chińskich pływaków od zarzutu stosowania dopingu, była podjęta zgodnie z prawem.
Ukraińcy mieli stracić już 5 z 31 dostarczonych im czołgów Abrams – podała amerykańska agencja Associated Press. – Nie ma czołgów niezwyciężonych – komentuje gen. Waldemar Skrzypczak, były dowódca Wojsk Lądowych.
Poseł Grzegorz Braun potwierdził, że w najbliższych wyborach do Parlamentu Europejskiego wystartuje z list Konfederacji.
W Sejmie podczas obrad na salę plenarną wszedł Robert Bąkiewicz. Prowadząca obrady wicemarszałek Monika Wielichowska poprosiła go o wyjście. Później Bąkiewicz przedstawiał obywatelski projekt ustawy dotyczący mienia bezdziedzicznego.
Mamy już dwucyfrową lukę VAT – alarmuje minister finansów Andrzej Domański. To wbrew narracji rządu PiS o skutecznej walce z mafiami wyłudzającymi kasę z budżetu państwa.
Stany Zjednoczone dostarczą Ukrainie dodatkowe rakiety Patriot do jej systemów obrony powietrznej, w ramach ogromnego pakietu pomocowego o wartości 6 miliardów dolarów — ogłosił w piątek Lloyd Austin, sekretarz obrony USA.
Sąd Okręgowy w Olsztynie uchylił wyrok i umorzył postępowanie wobec sędziego Waldemara M. (obecnie w stanie spoczynku), który był oskarżony o jazdę po pijanemu, spowodowanie kolizji i ucieczkę z miejsca zdarzenia.
Papież Franciszek w czerwcu weźmie udział w szczycie G7, aby omówić wyzwania, jakie stwarza sztuczna inteligencja (AI) - zapowiedziała w piątek premier Włoch Giorgia Meloni.
Prokurator generalny Adam Bodnar odznaczył prok. Krzysztofa Parchimowicza medalem „Zasłużonego dla Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej”.
Zapowiedzi rekonstrukcji rządu pokazują, że nieoficjalne deklaracje lidera PO z ubiegłego roku, że nowy gabinet będzie to rząd „zadaniowców” lub wręcz „zderzaków”, nie były obietnicami bez pokrycia. Teraz będzie tak samo.
Wulgarne wyzwiska, groźby oraz wzajemne wyciąganie sobie „brudów” w Prawie i Sprawiedliwości po zatwierdzeniu list kandydatów tego ugrupowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego. „W centrali partii zaczęły dziać się wręcz dantejskie sceny” - podaje Onet.
Po trzech spadkowych sesjach i poważnym ryzyku wyrysowania formacji podwójnego szczytu w średnim terminie popyt się wreszcie przełamał.
Amerykańska waluta zyskuje 2,5 gr w piątek po południu. Kurs głównej pary walutowej maleje.
Znakomity pierwszy set i bardzo dobry drugi. Hubert Hurkacz (9. WTA) obiecująco rozpoczął turniej ATP 1000 Mutua Madrid Open. W drugiej rundzie pokonał 6:1, 7:5 Brytyjczyka Jacka Drapera. W niedzielę spotka się z Niemcem Danielem Altmaierem (60. ATP).
2 maja jest w tym roku dniem pracującym. Firma może pójść natomiast na rękę pracownikom i przyznać im wolne w tym czasie.
Fiskus wyłapuje pomyłki w zeznaniach za 2023 r. I wzywa do korekty. Jeśli zdążymy zrobić ją do końca kwietnia, nic nam nie grozi, ani kary, ani odsetki. Później może być problem.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas