Odsetki od zaległości w ZUS: Zgodnie z prawem, ale nie z celem

Aby ZUS do wszystkich pobieranych wpłat mógł stosować jednolite zasady dotyczące odsetek, konieczna jest zmiana przepisów.

Aktualizacja: 02.04.2015 08:53 Publikacja: 02.04.2015 02:00

SN stwierdził w uchwale z 2003 r., że nie sposób byłoby odnaleźć cel, dla którego w art. 32 ustawy o sus objęto odesłaniem składki na ubezpieczenia zdrowotne i Fundusz Pracy, gdyby tym celem nie miało być umożliwienie egzekwowania tych należności tak jak wszystkich pozostałych składek pobieranych przez ZUS. Zdaniem SN zamiarem ustawodawcy było kompleksowe uregulowanie w ustawie o sus egzekucji należności na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy w taki sam sposób, jak w wypadku składek na ubezpieczenia społeczne.

Kwestia pierwszeństwa

Wejście w życie nowych ustaw spowodowało, że SN ponownie zajął się sprawą tych rozbieżności. W uchwale z 2008 r. nie zajmował się już wykładnią celowościową i oparł się na prostym wniosku, że skoro regulacje ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przepisy późniejsze o charakterze szczególnym, to mają pierwszeństwo w stosunku do art. 24 ust. 2 w zw. z art. 32 ustawy o sus.

Uważam, że na tej samej zasadzie należy ocenić rozbieżności między przepisami regulującymi kwestię naliczania odsetek. Można przyjąć, że przepisy art. 87 ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz art. 107 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia (...) mają charakter szczególnego przepisu późniejszego niż art. 32 ustawy o sus.

Analogia do procentów

Trzeba podkreślić, że uchwały SN z 2003 r. i 2008 r. nie dotyczyły sposobu wyliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie składek, lecz rozbieżności między treścią art. 32 ustawy o sus a przepisami ustaw regulujących składki na Fundusz Pracy i na ubezpieczenie zdrowotne. Jednak z treści tych uchwał można wyciągnąć pewne wnioski o charakterze ogólnym i wykorzystać je do rozstrzygnięcia wątpliwości w kwestii odsetek.

Z uzasadnienia obu uchwał jednoznacznie wynika, że SN uznaje art. 32 ustawy o sus za przepis o charakterze ogólnym. Wynika to z charakteru samej ustawy o sus, która pełni funkcję „ustawy zasadniczej" w odniesieniu do wszystkich kwestii związanych z działaniem ZUS i poborem przez niego składek.

W przepisach ustawy o sus przyjęto „ogólne rozwiązanie modelowe". Stanowisko SN traktujące art. 32 ustawy o sus jako przepis ogólny pozostaje w sprzeczności z interpretacją ZUS. Organ rentowy przyjmuje, że przepis ten ma charakter przepisu szczególnego. Z uchwał SN jednoznacznie wynika, że przepis szczególny ma pierwszeństwo przed ogólnym, a zatem przepisy ustaw regulujących składki na ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy modyfikują regulacje zawarte w ustawie o sus.

Ważny czas wydania

Należy też zwrócić uwagę, że art. 32 ustawy o sus jest przepisem wcześniejszym niż unormowania zawarte w ustawach regulujących składki na Fundusz Pracy i na ubezpieczenie zdrowotne. Zatem również z tego względu należałoby przyjąć, że przepisy art. 87 ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej (...) oraz art. 107 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia (...) powinny wyłączyć stosowanie przepisów ustawy o sus.

Jeśli chodzi o wykładnię celowością, to z pewnością przemawia ona za stosowaniem przepisów ustawy o sus w odniesieniu do wszystkich składek pobieranych przez ZUS. Jednak – jak można wywnioskować z powyższych uchwał – wykładnia celowościowa mogłaby mieć zastosowanie w przypadku wystąpienia sprzeczności między regułami kolizyjnymi, gdy zastosowanie znajdują dwie reguły (według kryterium chronologiczności i szczególności), a każda z nich prowadzi do odmiennych rozwiązań.

Konieczne zmiany

Sąd Najwyższy w żadnej uchwale nie zajmował się kwestią „odpowiedniego stosowania przepisów". W mojej ocenie trzeba się jednak zgodzić z twierdzeniem, że ustawa o sus powinna być „odpowiednio stosowana" tylko wtedy, gdy inne ustawy nie zawierają własnych regulacji.

Uważam za uzasadniony pogląd, że obliczając odsetki od zaległości z zapłatą składek na ubezpieczenie zdrowotne i składek na Fundusz Pracy, należy stosować kwotę graniczną wynikającą z ordynacji podatkowej, a więc 8,70 zł. Jednocześnie należy jednak stwierdzić, że nie ma żadnych racjonalnych powodów, dla których uzasadnione jest stosowanie dwóch różnych sposobów wyliczania odsetek dla składek pobieranych przez ZUS czy też w ogóle stosowanie odmiennych zasad pobierania składek. Konieczne jest podjęcie działań legislacyjnych, które wyeliminowałyby tego rodzaju różnice, aby uzyskiwanie składek na Fundusz Pracy oraz na ubezpieczenie zdrowotne było realizowane na takich samych zasadach jak składek na ubezpieczenia społeczne.

SN stwierdził w uchwale z 2003 r., że nie sposób byłoby odnaleźć cel, dla którego w art. 32 ustawy o sus objęto odesłaniem składki na ubezpieczenia zdrowotne i Fundusz Pracy, gdyby tym celem nie miało być umożliwienie egzekwowania tych należności tak jak wszystkich pozostałych składek pobieranych przez ZUS. Zdaniem SN zamiarem ustawodawcy było kompleksowe uregulowanie w ustawie o sus egzekucji należności na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy w taki sam sposób, jak w wypadku składek na ubezpieczenia społeczne.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
20 lat Polski Wschodniej w Unii Europejskiej