Materiał powstał we współpracy z Krajowym Punktem Kontaktowym ds. Horyzontu Europa w NCBR

Odpowiadając na wyzwania związane z potrzebą wzmacniania konkurencyjności europejskiej gospodarki i firm, UE zdecydowała o realizacji w latach 2021–2027 największego na świecie instrumentu finansującego badania i innowacje: programu ramowego „Horyzont Europa” (PR HE).

Celem programu jest wzmocnienie bazy naukowej i technologicznej UE, m.in. poprzez opracowanie rozwiązań dla realizacji priorytetów takich jak transformacja ekologiczna i cyfrowa.

Jest to wiodąca inicjatywa Unii mająca wspierać badania i innowacje: od pomysłu po urynkowienie. W celu skutecznej realizacji ambitnych celów program dysponuje rekordowym budżetem 93,5 mld euro.

Program na jubileusz

W tym roku realizacja działań w ramach PR HE zbiega się z 20-leciem wstąpienia Polski do UE oraz 25-leciem udziału naszego kraju w programach ramowych, które są głównym narzędziem UE wykorzystywanym do finansowania badań w Europie.

Pierwsze projekty Polska realizowała w latach 1999–2003 jako kraj stowarzyszony z Unią. Od maja 2004 r. – już jako członek Wspólnoty – włączyła się w 6. program ramowy (6. PR UE, lata 2002–2006). Wraz z kolejnymi programami ramowymi uczestnictwo w nich polskich organizacji zwiększało się zarówno pod względem dofinansowania netto, jak i liczby podmiotów biorących udział w projektach.

– W ramach 6. PR UE polskie organizacje na realizację 1394 projektów otrzymały prawie 220 mln euro. W następnym, 7. programie ramowym, było to już ponad 444 mln euro, a w kolejnym – „Horyzont 2020” – niemal 743 mln euro. Obecny PR HE jest na półmetku i jak dotąd Polska uzyskała w nim niemal 434 mln euro, wg danych Komisji Europejskiej. Szczególną dynamikę przyrostu dofinansowania projektów „Horyzontu Europa” Polska uzyskała w obszarze Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council – ERC) – mówi Magdalena Bem-Andrzejewska, dyrektor działu krajowego punktu kontaktowego w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR).

Porównanie dwóch zakończonych już programów – 6. PR UE, czyli pierwszego, w którym Polska brała udział jako państwo członkowskie, oraz ostatniego „Horyzont 2020” – pokazuje zmianę zaangażowania polskich jednostek: dwuipółkrotny wzrost dofinansowania netto oraz ponad 40-proc. wzrost uczestnictwa.

– Od naszego przystąpienia do UE do chwili obecnej polskie organizacje uczestniczyły w 5985 projektach, otrzymując łączne dofinansowanie w wysokości 1,8 mld euro. Od 25 lat polskie podmioty w aplikowaniu o unijne środki wspiera Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Horyzontu Europa, który od 2020 r. znajduje się w strukturze NCBR – dodaje Magdalena Bem-Andrzejewska.

Kto może skorzystać

PR HE bazuje na trzech filarach: Doskonała Baza Naukowa, Globalne Wyzwania i Europejska Konkurencyjność Przemysłowa oraz Innowacyjna Europa. Konkursy organizowane w ramach każdego z tych filarów kierowane są do różnych grup wnioskodawców, w tym: jednostek naukowych i badawczych, instytucji publicznych, fundacji, stowarzyszeń oraz przedsiębiorstw zarówno z sektora małych i średnich firm, jak i dużych podmiotów – a także instytucji otoczenia biznesu.

Jakie działania są premiowane? Komisja Europejska stawia duży nacisk na wymierne rezultaty projektów i ich realny wpływ na wdrażanie nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań. Partnerzy ze środowisk biznesowych mogą skorzystać ze współpracy z jednostkami badawczymi, unowocześniać produkty i procesy produkcyjne, poszerzyć rynek zbytu, docierając do nowych partnerów i klientów, jak też pozyskać finansowanie na wdrażanie i skalowanie na szeroki rynek.

Z punktu widzenia firm perełką „Horyzontu Europa” jest instrument EIC Accelerator, w którym grantowi towarzyszy inwestycja nawet do 15 milionów euro. Program skierowany jest do MŚP i start-upów, które posiadają zweryfikowany rynkowo prototyp rozwiązania – na razie siedem polskich firm korzysta z tego programu.

Wśród dostępnych instrumentów jest też EIC Transition, który zapewnia dalsze wsparcie finansowe na rozwój technologii wypracowanej w ramach innego konkursu HE (np. EIC Pathfinder).

„Horyzont Europa” proponuje też programy akceleracyjne i mentoringowe dla start-upów oraz partnerstwa łączące innowacyjne firmy z wiodącymi w branży partnerami biznesowymi i jednostkami badawczymi w celu współpracy, wymiany doświadczeń i wprowadzania innowacji na rynek. Te instrumenty to m.in. EIT Climate-KIC, EIT Digital, EIT Food, EIT Health, EIT InnoEnergy, EIT Manufacturing, EIT Raw Materials, EIT Urban Mobility czy EIT Culture & Creativity.

Zostań ekspertem

PR HE oprócz grantów na realizację projektów oferuje także możliwość pracy w roli ekspertów KE. Ekspertem może zostać osoba z wysoką wiedzą specjalistyczną i doświadczeniem w jakiejś dziedzinie bądź w realizacji lub rozliczaniu projektów. Wymogiem jest bardzo dobra znajomość języka angielskiego.

Eksperci KE zajmują się oceną wniosków oraz nadzorem nad realizacją projektów. Dla osób zainteresowanych tym tematem Krajowy Punkt Kontaktowy w NCBR przygotował przewodnik „Jak zostać ekspertką lub ekspertem Komisji Europejskiej?”. – Oferta programu „Horyzont Europa” jest bardzo duża zarówno w zakresie tematyki, jak i dostępnych instrumentów, dlatego trudno jest ją w prosty sposób podsumować. Rodzaje konkursów, tematów i wysokość dostępnych na nie środków ulegają zmianom, dostosowując się do aktualnych wyzwań gospodarczych i społecznych UE. To rzecz jasna powoduje, że niełatwo zorientować się w ofercie programu i znaleźć właściwe źródło finansowania, o które warto powalczyć – po to właśnie jest Krajowy Punkt Kontaktowy w NCBR – podsumowuje dyrektor Bem-Andrzejewska.

Więcej informacji o programie „Horyzont Europa” i możliwościach uczestnictwa w nim znaleźć można na stronie www.kpk.gov.pl.