Prawnicy pod specjalnym nadzorem ministra

Nowelizacja ustaw: o radcach prawnych, Prawo o adwokaturze, Prawo o notariacie (DzU nr 80, poz. 540), która wchodzi w życie 9 czerwca, zwiększa nadzór ministra sprawiedliwości nad przestrzeganiem prawa przez władze korporacji prawniczych.

Minister będzie kontrolował wszystkie uchwały wszystkich organów samorządów. Krajowe i okręgowe władze korporacyjne będą musiały przesyłać mu odpis każdej uchwały w ciągu 21 dni od jej podjęcia. Minister będzie mógł się zwrócić do Sądu Najwyższego o uchylenie tych, które, jego zdaniem, są sprzeczne z prawem lub rażąco je naruszają.

- To ujednolicenie przepisów wszystkich ustaw - wyjaśnia Henryka Kuraszkiewicz-Lewandowska z Departamentu Organizacyjnego MS. Dotychczas minister mógł zaskarżać do SN uchwały wszystkich organów samorządu radcowskiego, także rad okręgowych, a jeśli chodzi o adwokaturę - tylko organów ogólnokrajowych. Ponadto tylko organy notariatu miały ustawowo opisany obowiązek przesyłania swoich uchwał do ministra.

- Samorządy nie przesyłały nam wszystkich uchwał, dlatego teraz taki obowiązek wprost wynika z przepisów - dodaje Henryka Kuraszkiewicz-Lewandowska.

Nowela zwiększa możliwości wnoszenia odwołań od uchwał organów samorządowych podejmowanych w sprawach indywidualnych w pierwszej instancji (np. w adwokaturze - od uchwały rady okręgowej najpierw przysługuje odwołanie do Prezydium Naczelnej Rady, a dalej - do ministra sprawiedliwości). Modyfikuje także tryb odwoływania się od odmowy wpisu na listę adwokatów czy radców prawnych.

Nowelizacja zmienia też korporacyjne procedury dyscyplinarne. Dotychczas minister sprawiedliwości mógł polecać rzecznikom wszczęcie dochodzenia czy postępowania wyjaśniającego przeciwko adwokatowi, radcy prawnemu czy aplikantowi. Teraz będzie mógł polecić skierowanie sprawy od razu do sądu dyscyplinarnego. To rozwiązanie było podczas prac sejmowych kwestionowane przez przedstawicieli samorządów adwokackiego i radcowskiego jako zbyt daleko idąca ingerencja w konstytucyjnie zagwarantowaną samorządność zawodów prawniczych.

Zmian jest więcej. Na rzeczników-oskarżycieli nałożono obowiązek informowania ministra o zainicjowaniu sprawy przeciwko prawnikowi. Minister będzie mógł wnieść odwołanie od każdego orzeczenia kończącego postępowanie. Sąd dyscyplinarny zawiesi w czynnościach zawodowych adwokata tymczasowo aresztowanego. Rozprawy przed sądem będą jawne, jeśli nie zagrozi to naruszeniem tajemnicy adwokackiej. Sąd będzie mógł podać do publicznej wiadomości środowiska adwokackiego treść orzeczenia, zalecając opublikowanie go w piśmie wydawanym przez adwokaturę.

Sprawy dyscyplinarne rozpoczęte przed wejściem w życie noweli do końca postępowania w danej instancji mają się toczyć według przepisów dotychczasowych. W kwestiach nieuregulowanych w ustawie do "dyscyplinarek" stosowane będą odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego.

1. Uchwałę w sprawie wpisu podejmuje okręgowa rada adwokacka w terminie 30 dni od złożenia wniosku.

2. Od uchwały można się odwołać do Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej w terminie 14 dni od doręczenia uchwały ORA.

3. Od uchwały Prezydium NRA służy odwołanie do ministra sprawiedliwości zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego.