Adwokaci coraz częściej zwalniani z tajemnicy

Wpływają kolejne zawiadomienia o próbach powołania adwokatów w charakterze świadków – alarmuje Naczelna Rada Adwokacka.

– To praktyka niektórych prokuratorów rejonowych –wyjaśnia Andrzej Zwara, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej. – To droga na skróty – ocenia i przekonuje, że w wielu sprawach, w których takie wnioski się pojawiły, prokuratorów nic nie ograniczało w ustalaniu faktów.

– Tak jest jednak dużo łatwiej – twierdzą adwokaci. I przypominają, że prokuratura ma możliwość korzystania ze wsparcia innych służb i technik operacyjnych. Jeśli masowo posypią się takie wnioski, to można przestać się bawić w zwalnianie z tajemnicy, tylko nagrywać każdą rozmowę adwokata z klientem. Sukces organów ścigania będzie wówczas murowany.

– Na każdą sprawę musimy patrzeć indywidualnie – odpowiada prokurator Mateusz Martyniuk, rzecznik Prokuratury Generalnej. Zapewnia, że Andrzej Seremet zawsze odpowiada na skargi adwokatów i zajmuje stanowisko w każdej konkretnej sprawie.

Mecenas jak świadek

Rzecz w tym, że tajemnica adwokacka jest chroniona.

– Klient, który do nas przychodzi, mówi o sprawach prywatnych, musi więc mieć gwarancję, że taka rozmowa pozostanie między nami – podkreśla adwokat Maciej Garlicki.

– Tajemnica adwokacka to nie przywilej adwokata, tylko obywatela – dodaje mec. Zwara. Przykłady? Prokuratura Rejonowa w Radomiu złożyła wniosek o zwolnienie adwokata od obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej w zakresie wskazania osoby, od której otrzymał pisma w prowadzonej przez niego sprawie. Sąd zwolnił adwokata z zachowania tajemnicy. Mecenas się odwołał i przed sądem nie stanął.

Podobny problem ma adwokat z Warszawy, który jako obrońca otrzymał z Sądu Rejonowego w Warszawie zawiadomienie o rozprawie i jednocześnie został poinformowany, że w toku postępowania sądowego sąd zamierza przesłuchać go jako świadka. Pomóc w tej sprawie chciała mu Okręgowa Rada Adwokacka. Jej zdaniem niewyobrażalna jest sytuacja, w której adwokat występuje na sali jako obrońca, po czym za chwilę zeznaje jako świadek w tej samej sprawie. Inny z adwokatów w stolicy broni w sprawie korupcyjnej. Kiedy klient po pół roku wychodzi z aresztu tymczasowego, prokurator powołuje adwokata na świadka. Ten składa oświadczenie, że jest obrońcą i w związku z tym jest zakaz przesłuchiwania go w tej sprawie.

– Pytania jednak padały, chociaż świadek milczał. Jaki jest finał tej sprawy? Jeszcze trwa. Na razie prokurator wysłał do sądu akt oskarżenia, w którym umieścił moje dane jako obrońcy i jako świadka –mówi mecenas.

Przesłuchanie bez słowa

Problem z tajemnicą adwokacką miał też kilka lat temu mec. Jerzy Naumann. W sprawie o wymuszenie rozbójnicze był pełnomocnikiem pokrzywdzonego. Jakież było jego zdziwienie, gdy prokurator chciał go przesłuchać, by ustalić, skąd wiedział o okolicznościach, które pozwoliły mu wnioskować o przeprowadzenie kolejnego dowodu.

– Sąd zwolnił mnie z tajemnicy. Podczas przesłuchania nie odezwałem się słowem. Gdybym odmówił, to formalnie przystąpiłbym do składania zeznań – wspomina. Kilka miesięcy później postawiono mu zarzut zatajenia prawdy.

– Sprawę jednak szybko umorzono, ponieważ uznano, że skoro adwokat podczas przesłuchania nie wypowiedział ani słowa, nie można mu stawiać zarzutu zatajania prawdy – wyjaśnia Jerzy Naumann.

O próbach naruszenia tajemnicy adwokackiej przez prokuraturę alarmują też rady adwokackie w Krakowie i Toruniu.

Na skróty

Andrzej Zwara już w marcu 2012 roku pisał do Andrzeja Seremeta o problemach związanych ze zbyt częstym zwalnianiem z tajemnicy. Podkreślał, że przesłuchiwanie adwokatów często łączy się ze stosowaniem podsłuchów rozmów z klientem. – Wobec tego typu działań Naczelna Rada Adwokacka ma nie tylko prawo, lecz obowiązek podejmować stosowne interwencje, mające na celu współdziałanie w wypracowaniu wspólnego stanowiska i eliminowanie sprzecznych z prawem praktyk, godzących w istocie nie w samorząd adwokacki, lecz w podstawowe i konstytucyjne prawa jednostki – tłumaczył w liście prezes NRA.

Co mówią przepisy

Ochrona to przywilej obywatela

Nie wolno przesłuchiwać obrońcy lub adwokata na okoliczność rozmowy z klientem lub porady, jakiej udzielił. Zobowiązani do zachowania tajemnicy mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd zwolni ich od obowiązku zachowania tajemnicy.

Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy adwokackiej mogą być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu.