Procedura cywilna: ułatwienie procesu, ostra egzekucja

Za mniej więcej pół roku proces cywilny w Polsce będzie łatwiejszy dla stron i prawników. Za to wprowadzono wiele rygorów mających usprawnić egzekucję komorniczą. Po kilku latach od rozpoczęcia prac Sejm uchwalił liczącą około 150 zmian nowelę do kodeksu postępowania cywilnego.

Czy likwidować

Impulsem do tych zmian były krytykowane uciążliwość i sformalizowanie procedury w sporach gospodarczych. Zrodziły one postulat likwidacji tzw. postępowań odrębnych, tj. gospodarczego, w sprawach rodzinnych, pracowniczych. Zlikwidowane ma być jednak tylko odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych.

To jednak także budziło kontrowersje podczas prac parlamentarnych.

– Wystarczyło znieść najbardziej krytykowane rygory tej procedury, bo za jej likwidacją, obawiam się, może pójść likwidacja sądów gospodarczych – mówi poseł Marek Ast (PiS).

Przedstawiciele biznesu też nie są jednomyślni. Zdaniem mec. Wojciecha Błaszczyka, doradcy zarządu PKPP Lewiatan, likwidacja procedury gospodarczej może tylko przedłużyć procesy gospodarcze, a w zdyscyplinowanie czy większą aktywność sędziów mecenas nie wierzy.

Kierowanie sprawą

Przedsiębiorców, a jeszcze bardziej prawników, męczył obowiązujący od kilkunastu lat rygoryzm postępowania gospodarczego, zwłaszcza tzw. prekluzja, czyli wymóg składania wniosków dowodowych już w pozwie i odpowiedzi na pozew.

Prekluzję zastąpi większe zaangażowanie sędziego: sam zdecyduje o pominięciu spóźnionych twierdzeń, uwzględniając okoliczności danej sprawy. Pomóc ma mu tzw. informacyjne przesłuchanie stron (na początku procesu), podczas którego sąd może ustalić, co jest w sprawie sporne, a co nie, i dopytać o szczegóły żądania.

Na strony sporu nałożono z kolei tzw. ciężar wspierania postępowania zgodnie z dobrymi obyczajami. Zakazano im jednak składania pism procesowych w dowolnej chwili: będzie to możliwe, gdy sąd tak postanowi, co ma uchronić przed zasypywaniem argumentacją bez wiedzy drugiej strony. Swego rodzaju rozkład wymiany pism sąd może zarządzić, wysłuchując strony na posiedzeniu niejawnym.

Ma się poprawić doręczanie pism sądowych: odbierze je z poczty także osoba upoważniona na podstawie tzw. pełnomocnictwa pocztowego.

Komornik groźniejszy

Sprawniejsza będzie egzekucja. Wzrosną grzywny. Za nieuzasadnioną odmowę wyjaśnień, w tym przez pracodawcę (przy egzekucji z wynagrodzenia), komornik może nałożyć grzywnę do 2 tys. zł (teraz do 500 zł), a za przeszkadzanie w innych czynnościach – do 1 tys. zł (teraz do 500 zł).

Egzekucję świadczeń niepieniężnych wzmocni możliwość zasądzenia tzw. sumy przymusowej na rzecz wierzyciela (to nowe narzędzie obowiązuje od kilku dni przy egzekucji kontaktów z dzieckiem). Będzie też ustanowione nowe przestępstwo: ukrywania, niszczenia rzeczywiście lub pozornie składników majątku zajętych lub zagrożonych zajęciem komorniczym. Będzie za nie grozić do pięciu lat więzienia.

Ustawa wejdzie w życie po sześciu miesiącach od ogłoszenia, z wyjątkiem dodatkowego § 2e1 w art. 210 k.p.c., który nakazuje sądowi, by pouczał stronę niemającą adwokata (radcy), że uchybienia proceduralne trzeba zgłaszać do protokołu rozprawy; że można przytaczać fakty i dowody aż do zamknięcia rozprawy; że nie trzeba dowodzić faktów przyznanych. Te większe obowiązki sędziego pouczania podsądnego bez prawnika zaczną obowiązywać z dniem ogłoszenia noweli.

Etap legislacyjny: trafi do Senatu

Główne zmiany procedury cywilnej

- likwidacja odrębnej procedury gospodarczej (sądy gospodarcze zostają);

- tzw. prekluzję dowodową zastąpi niesformalizowane kierownictwo sędziego;

- informacyjne słuchanie stron ma służyć ustaleniu zakresu sporu;

- sędzia będzie decydował o potrzebie i kolejności wymiany pism;

- pismo sądowe może odebrać osoba z pełnomocnictwem pocztowym;

- wyższe grzywny nakładane przez komorników;

- egzekucję świadczeń niepieniężnych ma wzmocnić tzw. suma przymusowa;

- licytacje nieruchomości będą ogłaszane na stronie internetowej komorników;

- rozszerzono karalność (przestępstwo) utrudniania egzekucji.

Zobacz więcej w serwisie:

Prawo dla Ciebie

»

Wymiar sprawiedliwości

»

Postępowanie w sądzie

»

Postępowanie cywilne

Prawnicy, doradcy i biegli