Nie musi być decyzji, żeby prewencyjnie objąć kogoś kwarantanną

To sedno uchwały jaka w poniedziałek zapadła przed Naczelny Sądem Administracyjnym (NSA). I choć problem, z którym musiał się zmierzyć siedmioosobowy skład NSA był pokłosiem pandemii, to już samo rozstrzygnięcie przełoży się w ogóle na praktykę stosowania przymusu sanitarnego.

Czy do objęcia kwarantanną konieczna jest decyzja?

Wątpliwości pojawił się w sprawie dziewczynki, która w sierpniu 2021 r. została objęta kwarantanną przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Jak w wielu przypadkach z tego okresu, dziecko trafiło na kwarantannę przez kontakt z osobą chorą na koronawirusa. Interwencja nadzoru spotkała się z ostrą reakcją ze strony rodziców. Tłumaczyli, że o objęciu ich dziecka kwarantanną dowiedzieli się z maila od przedszkola. Inspekcji zarzucili łamanie przepisów, zwłaszcza to, że oficjalnie nie wydali żadnej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Krakowie nie dopatrzył się jednak naruszeń ze strony urzędników. Uznał, że skierowanie małoletniej na kwarantannę nastąpiło w granicach przewidzianych przez art. 34 ust. 2 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zgodnie z tym przepisem osoby, które były narażone na chorobę zakaźną lub pozostawały w styczności ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego, a nie wykazują objawów chorobowych, podlegają obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Kwarantanna - wszystko, co powinieneś wiedzieć

Kwarantanna to termin, który towarzyszy nam na co dzień od początku epidemii koronawirusa. Żeby r...

WSA nie miał zaś cienia wątpliwości, że taka regulacja ma charakter obowiązku ustawowego. Co oznacza, że organ inspekcji sanitarnej nie musi wydawać żadnej decyzji administracyjnej nakładającej na taką osobę obowiązek odbycia kwarantanny. Sąd nie dopatrzył się przy tym, aby takie rozwiązanie naruszało standardy konstytucyjne. Podkreślił, że obowiązek kwarantanny dla osób mających kontakt z osobą zakażoną – w tym przypadku covidem – wynika wprost z art. 34 ust. 2 ustawy, a nie z rozporządzenia. Ponadto, skoro został ukonstytuowany wprost w ustawie, to nie ma podstaw prawnych, aby go konkretyzować w formie decyzji administracyjnej.

Czy wysłanie dziecka w pandemii na kwarantannę mailem narusza prawo? 

Sprawa okazała się jednak bardziej skomplikowana, gdy spór trafił do NSA. Skład orzekający zwrócił bowiem uwagę na to, że kwestia tego w jakiej formie należy rozstrzygać o stosowaniu spornej prewencji nie jest jasna. Wręcz przeciwnie w orzecznictwie ukształtowały się dwie przeciwstawne linie. Dlatego wystąpił o podjęcie uchwały czy spornym przypadku konieczne jest formalne wydanie decyzji, czy obowiązek ten konkretyzuje się w ramach czynności z zakresu administracji publicznej?

Siedmioosobowy skład NSA opowiedział się za bardziej liberalnym podejściem. Uznał, że do konkretyzacji i indywidualizacji obowiązku poddania się kwarantannie przez osoby, które co prawda nie mają objawów, ale były narażone na chorobę zakaźną czy miały styczność ze czynnikiem chorobotwórczym nie jest potrzebna decyzja. NSA zgodził się, że ustawodawca wyraźnie nie określił w jakiej formie powinna nastąpić konkretyzacja spornego obowiązku. Niemniej podstaw do zastosowania do niego domniemania załatwienia spraw w formie decyzji administracyjnej się nie dopatrzył. A istotnym argumentem za tym okazały się przede wszystkim cele i funkcje samej regulacji. 

Czy inspekcja sanitarna musi wydać decyzję o prewencyjnej kwarantannie lub nadzorze epidemiologicznym?

Sąd podkreślił, że czynności związane z indywidualnym poddawaniem obowiązkowi kwarantanny – a alternatywnie też nadzorowi epidemiologicznemu – musi odbywać się w sposób szybki, efektywny, a jednocześnie zapewniający w najwyższym stopniu ochronę zdrowia. Zwrócił też uwagę na nowelizację przepisów z okresu pandemii w wyniku, której wystarczającą przesłanką do zastosowania środka przymusu sanitarnego tj. kwarantanny i nadzór epidemiologicznego, stało się potencjalnie narażenie na oddziaływanie czynników chorobowych, czyli samo prawdopodobieństwo. I ma to związek z koniecznością ochrony ogromnych grup społecznych przed skutkami zagrożenia pandemicznego. 

Czytaj więcej:

Administracja

Ustne zawiadomienie wystarczy

Objęcie kwarantanną następuje w formi...

Pro

Sądowi nie umknęło również, że w spornym przypadku ustawodawca nie sięgnął po formę decyzji, choć w odniesieniu do niektórych form przymusu sanitarnego ją przewidział. Ponadto wykładnia prowadząca do uzupełnienia regulacji o charakterze kompetencyjnym jest zasadniczo niedopuszczalne. Konstrukcja domniemania formy decyzji jest stosowana wyjątkowo, głównie, kiedy wymaga tego ochrona praw człowieka lub obywatela. A w spornej kwestii takich poważnych zagrożeń nie ma.

Po pierwsze dlatego, że podlegają one i tak kontroli sądowej jako zaskarżalne czynności. A po drugie sam brak formy decyzji nie zwalnia z obowiązku prawidłowo ustalonej podstawy faktycznej do zastosowania tego rodzaju środków, czyli objęcia kwarantanną bądź nadzorem epidemiologicznym. Każda indywidualna kwarantanna wymaga więc wiarygodnych, utwalonych dokumentów czy materiałów urzędowych, a sama czynność musi być odpowiednio zakomunikowana w sposób nienaruszający minimalnego standardu proceduralnego. Dlatego poddany kwarantannie musi wiedzieć, że to on jest adresatem czynności, a także znać zakres i termin trwania samego obowiązku. Przy czym jak podkreślał sędzia NSA Marcin Kamiński wszystkie te kwestie pozostają w zakresie kontroli sądu administracyjnego, który jest władny taką czynność wzruszyć np. uznać ją bezskuteczną.