Europejski trybunał odrzucił skargę polskich maturzystów

Trybunał w Strasburgu uznał, że nie ma kompetencji, by rozpoznać skargę maturzystów z Ostrowca Świętokrzyskiego, którym unieważniono wyniki egzaminów dojrzałości w 2011 r.

Publikacja: 25.09.2023 18:02

Europejski trybunał odrzucił skargę polskich maturzystów

Foto: Adobe Stock

Informuje o tym Rzecznik Praw Obywatelskich, który wsparł maturzystów składając  za zgodą Europejskiego Trybunału Praw Człowieka opinię amicus curiae (przyjaciela sądu) w sprawie Sypioła i 17 innych przeciwko Polsce (skarga nr 783/16 i 17 innych).

Niezaskarżalna decyzja

Chodzi o zdarzenia z maja 2011 r., kiedy Okręgowa Komisja Egzaminacyjna, ze względu na niesamodzielność unieważniła wyniki pisemnej matury z chemii ponad 50 absolwentom dwóch szkół w Ostrowcu Świętokrzyskim. Dostali tylko ogólną informację, bez wskazania, do których zadań były zastrzeżenia. Część absolwentów wezwała Dyrektora Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej do uchylenia decyzji i merytorycznego sprawdzenia prac. Dyrektor odmówił wskazując, że unieważnienia nastąpiło zgodnie z przepisami oraz wewnętrznymi regulacjami Komisji. Decyzję tę zatwierdziła Centralna Komisja Egzaminacyjna.

Czytaj więcej

Maturzyści bez prawa do obrony i odwołania

Maturzyści odwołali się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA odrzucił skargi, wskazując, że unieważnianie pisemnej matury nie jest czynnością z zakresu administracji publicznej. Unieważnienie, w ocenie sądu, jest skutkiem stwierdzenia przez właściwy organ stanu faktycznego - niesamodzielności przy rozwiązywaniu zadań egzaminacyjnych. Sąd powołał się na art. 9c ust. 2a ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którym wyniki egzaminu są ostateczne i nie służy na nie skarga do sądu administracyjnego. Pogląd ten potwierdził NSA.

Maturzyści wnieśli więc skargi konstytucyjne do Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z 22 czerwca 2015 r. (sygn. SK 29/13) Trybunał w pełnym składzie uznał, że brak możliwości zaskarżenia do sądu administracyjnego unieważnienia egzaminu maturalnego z powodu niesamodzielnego rozwiązywania zadań jest zgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (prawo do sądu). W pozostałym TK postępowanie umorzył.

Niedoskonałe prawo

To po tym wyroku maturzyści złożyli skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Zarzucili w nich, że brak sądowej kontroli decyzji unieważnienia matur narusza art. 2 Protokołu Nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz art. 8 Konwencji (prawo do nauki), art. 2 Protokołu Nr 1 do Konwencji oraz art. 8 Konwencji w związku z art. 13 Konwencji (prawo do nauki oraz poszanowania życia prywatnego), a także art. 6 ust. 1 Konwencji (prawo do sądu).

Po zapoznaniu się ze skargami maturzystów Rzecznik Praw Obywatelskich złożył, za zgodą ETPC, opinię amicus curiae (opinię taką składa podmiot, który nie jest stroną postępowania, ale z własnej inicjatywy przedstawia swe stanowisko).

W opinii z 26 czerwca 2018 r. Rzecznik zwrócił przede wszystkim uwagę na fakt, iż do RPO stale kierowane są liczne wnioski z wątpliwościami związanymi z organizacją, przeprowadzaniem czy ocenianiem matur. Rzecznik wskazał też na swe liczne wystąpienia do władz z propozycjami podjęcia działań legislacyjnych. Według RPO mogą one świadczyć o tym, że ustawodawstwo polskie w tej kwestii jest niedoskonałe i wymaga stałej analizy oraz wprowadzenia jeszcze wielu gwarancji dla zdających egzaminy maturalne.

Rzecznik poinformował ETPC, że stoi na stanowisku, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie zapewnił skarżącym skutecznej ochrony ich praw i wolności wynikających z Konstytucji RP i Konwencji.

Trybunał nie wyda wyroku

Decyzją z 7 września 2023 r. Trybunał w Strasburgu uznał, że nie ma właściwości ratione materiae (rzeczowej) i odrzucił skargę zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a i ust. 4 Konwencji. W zakresie zarzutu naruszenia art. 2 Protokołu nr 1 do Konwencji (prawo do nauki) skarga została uznana za oczywiście bezzasadną i odrzucona na podstawie art. 35 ust. 4 Konwencji.

W decyzji ETPC stwierdził, że chociaż zgadza się, że sporne ograniczenie prawa do edukacji mogło spowodować pewną niedogodność dla skarżących, to jednak ta niedogodność nie była wystarczająca do stwierdzenia, że sama istota prawa do nauki skarżących została naruszona.

Trybunał zwrócił uwagę, że unieważnienie egzaminu nie skutkowało pozbawieniem skarżących możliwości podjęcia studiów wyższych na wszystkich kierunkach, lecz jedynie na tych, do których dostęp był uzależniony od uzyskania określonego procentu punktów z egzaminu z chemii i tylko w roku następującym po roku maturalnym.

Informuje o tym Rzecznik Praw Obywatelskich, który wsparł maturzystów składając  za zgodą Europejskiego Trybunału Praw Człowieka opinię amicus curiae (przyjaciela sądu) w sprawie Sypioła i 17 innych przeciwko Polsce (skarga nr 783/16 i 17 innych).

Niezaskarżalna decyzja

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP