Rafał Adamus: Kto stanie się właścicielem złotego pociągu

Złoty pociąg znowu staje się click-baitem. Komu sensacyjne odnalezienie bajecznych skarbów nie porusza wyobraźni? Nie mniej interesująco zapowiada się kwestia roszczeń do zawartości złotego pociągu.

Czytaj więcej

Prawo

Złoty pociąg: dla kogo znaleźne

Z punktu widzenia prawa nie ma znaczenia, czy jest w nim złoto, biżuteria czy obrazy. Ważne są śl...

Złoty pociąg. Co prawo mówi o odnalezionych skarbach?

To oczywiście – na razie – dzielenie skóry na niedźwiedziu. W zasadzie pełnej odpowiedzi na pytanie, kto jest właścicielem złotego pociągu, nie udzieli sama regulacja kodeksu cywilnego odnosząca się do odnalezienia tzw. skarbu. Przepis art. 189 k.c. stanowi tylko, że „jeżeli rzecz znaleziono w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe, staje się ona przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych znalazcy i właściciela nieruchomości, na której rzecz została znaleziona”. Ustawodawca przewidział jednak istotny wyjątek.

Co może znajdować się w złotym pociągu?

„Jeżeli jednak rzecz ta jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym, staje się ona własnością Skarbu Państwa, a znalazca jest obowiązany wydać ją niezwłocznie właściwemu staroście”. Powyższą zasadę stosuje się wtedy, gdy „poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe”. Na kwestię tytułu własności do złotego pociągu wpływa kilka czynników, takich jak: rodzaj znajdujących się w nim rzeczy, okoliczności związane z nabyciem ich własności, możliwość identyfikacji właściciela (następcy prawnego).

W złotym pociągu teoretycznie mogą znajdować się:

Zabytek (zgodnie z ustawą o ochronie zabytków) to m.in. rzecz ruchoma będąca dziełem człowieka lub związana z jego działalnością i stanowiąca świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, której zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Zakresy pojęć: „zabytek” i „niezabytek” są nieostre.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Włodzimierz Szoszuk, Ewa Nagy: Zbyt trudne odzyskiwanie zagubionych dzieł sztuki

Publiczne muzea niechętnie prowadzą negocjacje ze spadkobiercami lub następcami prawnymi przedwoj...

Sam skład kolejowy, jeżeli nie stanowi mienia zarekwirowanego, jest własnością państwa niemieckiego. Broń i amunicja stanowi własność państwa niemieckiego. Złoty pociąg może zawierać rzeczy niepochodzące z wojennego rabunku, stanowiące własność państwa niemieckiego lub niemieckich osób prywatnych, które mogły być legalnie ewakuowane na zachód. Wówczas podniesienie przez państwo niemieckie jakichkolwiek roszczeń w związku ze złotym pociągiem powinno zostać powiązane z dyskusją o polskich odszkodowaniach za drugą wojnę światową.

Czy zawartość złotego pociągu należy do państwa niemieckiego?

Państwo niemieckie nie powinno natomiast utrzymać się we własności rzeczy znajdujących się w ewentualnym złotym pociągu, a stanowiących grabież wojenną. Zgodnie z art. 56 ust. 2 regulaminu dotyczącego praw i zwyczajów wojny lądowej IV konwencji haskiej z 1907 roku „wszelkie zajęcie, zniszczenie lub rozmyślna profanacja instytucji tego rodzaju, pomników historycznych, dzieł sztuki i nauki, są zabronione i winny być karane”.