Koszty sądowe: Opłaty sądowe będą droższe

Ponad dwadzieścia zmian zawiera projekt założeń noweli ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, które dotyczą też spraw rodzinnych i pracowniczych.

Po pierwsze proponuje się likwidację znaczków opłaty sądowej (stosowanej w sprawach, w których opłata nie przekracza 1,5 tys. zł)

. Koszty ich druku i dystrybucji są bowiem zbyt duże. Przewiduje się, że docelowo opłaty mają być wnoszone za pomocą elektronicznej platformy płatności (szczegóły określi rozporządzenie), a na razie będzie można je uiszczać w kasie sądu bądź na rachunek sądu.

100 zł

wyniesie opłata od stwierdzenia nabycia spadku

– Rozwiązanie może być wygodniejsze i tańsze dla państwa, ale nie jest przyjazne dla obywateli, gdyż utrudni dokonywanie opłat wciąż licznej grupie osób niemających dostępu do Internetu lub niepotrafiących korzystać z komputerów. Skomplikuje to także opłacanie pism – łatwiej przecież przykleić znaczek, niż logować się do sytemu komputerowego – ocenia Michał Kocur, radca prawny.

Opłaty barierą

Kolejne zmiany ewidentnie mają zniechęcić do nadużywania drogi sądowej. I tak, z 40 do 100 zł ma wzrosnąć opłata od zażalenia na oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego, skazania na grzywnę porządkową czy na orzeczenie o przymusowym sprowadzeniu świadka. Przewiduje się też 100 zł opłaty za sporządzenie uzasadnienia wyroku (tak jest w sądach administracyjnych). Ale gdy podsądny odwoła się od niego, opłata zaliczona byłaby na poczet wpisu od odwołania.

Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że wnioski o uzasadnienie nie pociągają za sobą zaskarżenia orzeczenia. Nierzadko występują z nimi strony czy adwokaci, którzy wygrali w całości sprawę lub kiedy orzeczenie nie podlega zaskarżeniu.

– To bardzo dobry pomysł: każdego miesiąca piszę ok. 20 uzasadnień. Jeśli odpadnie mi połowa, to dużo więcej czasu poświęcę na prowadzenie dodatkowych spraw – mówi Marcin Łochowski, sędzia cywilny z SO Warszawa-Praga.

300 zł

odzyskają rozwodnicy za zgodne ustalenie kontaktów z dzieckiem

Są też inne rozwiązania. Chodzi o zachętę do mniej konfliktowych rozwodów, polegającą na zwrocie połowy wpisu (a przy rozwodzie czy separacji wynosi on 600 zł). Obecnie jest tak po rozstaniu bez orzekania o winie, a będzie możliwe również po zawarciu porozumienia co do kontaktów z małoletnimi z dziećmi.

Najciekawsza, może wręcz rewolucyjna jest propozycja odstąpienia od bezwzględnej zasady, że bez wniesienia opłaty (bądź uzyskania zwolnienia z niej, ale to dotyczy mniej zamożnych i potrzebna jest zgoda sądu) sąd nie podejmuje czynności, a nieopłacone pismo traktuje się jak niebyłe. Otóż nowela pozwala odstąpić od tego rygoru przy opłatach kancelaryjnych, np. za wydanie odpisu aktu, jeśli nie przekraczają one 10 zł. W razie jej nieuiszczenia będzie ściągana jak każdy inny dług.

Wyższa ma być opłata za sporządzenie uzasadnienia wyroku

– To zakrawa na herezję, żeby sąd miał podejmować czynność, zanim strona zapłaci. Przecież jeszcze niedawno do kosza wędrowały apelacje w wielomilionowych sporach, bo brakowało kilku groszy – nie kryje ironii adwokat Andrzej Michałowski. – Tylko dlaczego to ma działać przy opłatach do 10 zł? Skoro i tak prędzej czy później herezja zostanie uznana za zasadę, może projekt powinien od razu odważnie uprościć system pobierania opłat, i ustalić, że sąd podejmuje czynności bez czekania na opłatę.

W innych krajach

– We Francji w ogóle nie ma kosztów sądowych – dodaje adwokat Wąworek. – Z kolei w Niemczech doręczenie pozwu uzależnia się od zapłaty wpisu, ale wylicza go sąd, co eliminuje liczne u nas zasadzki na adwokatów i ich klientów (w postaci zwrotu pozwu czy apelacji).