Zabrać rodzinie, by dać dzieciom

Minister finansów Mateusz Szczurek rzucił pomysł, by prawo do wspólnego rozliczania podatku dochodowego (PIT) miały tylko małżeństwa wychowujące dzieci. Podczas środowej debaty na temat roli podatków w polityce prorodzinnej wyjaśniał, że o ile w budżecie nie ma dodatkowych dochodów na zwiększenie ulg, o tyle można zastanowić się nad zmianą ich konstrukcji.

Realizacja pomysłu ministra Szczurka uderzyłaby w 4,8 mln Polaków, czyli  2,4 mln małżeństw. Bo około 50 proc. wspólnie rozliczających się rodzin nie ma dzieci (tak szacuje resort finansów). Dla pozbawionych ulg byłaby to spora strata – na wspólnym PIT małżeństwo może średnio uzyskać ponad 600 zł rocznie, wynika z szacunków „Rz". Najwięcej mogłyby stracić rodziny, w których jeden z partnerów zarabia dużo więcej niż drugi.

Oszczędności dla budżetu z cofnięcia ulg dla bezdzietnych par „Rz" szacuje na ok. 1,5 mld zł. W porównaniu z wszystkimi wydatkami państwa to kwota niewielka. Ale w porównaniu z ulgami podatkowymi związanymi z rodziną (łącznie ok. 12 mld zł) – sporo.

Teoretycznie zaoszczędzone pieniądze mogłyby zostać przeznaczone np. na realizację prezydenckiego projektu zwiększania kwoty wolnej od podatku, dla rodzin z dziećmi, by mniej zamożne i wielodzietne mogły w pełni korzystać z ulg podatkowych. Jak mówi w rozmowie z „Rz" Irena Wóycicka, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta, rząd do prezydenckich propozycji podchodzi poważnie. – Ministerstwo Finansów liczy też skutki finansowe. Istnieje ogólna akceptacja kierunku takich zmian – mówi Wóycicka (wywiad poniżej).

Samo ministerstwo podkreśla jednak, że „nie toczą się prace nad zmianami w systemie ulg podatkowych". – Podczas wtorkowej konferencji minister Mateusz Szczurek mówił jedynie o tym, że warto zastanowić się nad tym, jakie są funkcje ulg podatkowych i czy na pewno spełniają one swoje cele – podkreśla Wiesława Dróżdż, rzecznik resortu.

Eksperci są w ocenie pomysłu podzieleni. – Mam nadzieję, że rzeczywiście to tylko luźny  pomysł ministra Szczurka i nigdy nie wejdzie w życie – komentuje Rafał Antczak, członek zarządu firmy doradczej Deloitte. – Decyzji o urodzeniu dziecka nie podejmuje się z dnia na dzień. To proces, w którym młode rodziny starają się zgromadzić oszczędności np. potrzebne do zakupu mieszkania albo wykorzystywane, gdy jeden z rodziców będzie uzyskiwał mniejsze dochody z powodu opieki nad dzieckiem. Likwidacja wspólnego rozliczania się dla bezdzietnych rodzin to podnoszenie bariery posiadania pierwszego dziecka – alarmuje Antczak.

– Państwo ma problemy z dziurą budżetową i szuka sposobów, by ją załatać – uważa  prof. Elżbieta Kryńska z Uniwersytetu Łódzkiego. – Ograniczenie dostępu do ulg podatkowych to jeden z tych sposobów, na którym stracimy my wszyscy, czyli podatnicy. Gdyby jednak miało dojść do przekierowania oszczędności na inny sposób wsparcia rodzin, to warto szukać optymalnej formuły.

Przeciwko ograniczeniu wspólnego rozliczania się prawdopodobnie nie oponowałby też prezydent. – Jeżeli w małżeństwach dzieci by się pojawiły, to natychmiast wchodziłyby one w ulgi. Rodziny z dziećmi nic by nie traciły, bo w efekcie ulga przypisana do małżeństw z dziećmi byłaby większa – mówiła wczoraj w radio Irena Wójcicka. Wskazała jednak na wątpliwości konstytucyjne.

Gdyby pomysł ministra dzielenia rodzin we wspólnym PIT pod względem posiadania dzieci wszedł w życie, Polska stałaby się w Europie ewenementem. Szybki przegląd stosowanych w krajach UE rodzinnych ulg podatkowych pokazuje, że są państwa, które w ogóle nie stosują wspólnego rozliczania się (np. Szwecja) albo stosują go bez ograniczeń w dostępie (np. Irlandia).

Rozliczenie podatkowe małżonków