Kwestia ta wynikła w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po Irenie S., która trzy tygodnie przed śmiercią ustnym testamentem ustanowiła spadkobiercą wnuczkę. Ważność testamentu zakwestionowała jednak córka zmarłej – matka wnuczki – i wniosła o stwierdzenie nabycia spadku w całości na jej rzecz.
Czytaj też: SN: odrzucenie spadku w imieniu dziecka przez rodziców wymaga zgody sądu
Mieszkająca od pewnego czasu u córki w Wielkiej Brytanii Irena S. w związku ze stale pogarszającym się stanem zdrowia i przy okazji odwiedzin siostry i szwagra mieszkających w Polsce przekazała swoją ostatnią wolę trojgu świadkom. Oświadczyła, że nie jest w stanie napisać testamentu własnoręcznie, a na jego wykonawcę wyznaczyła matkę chrzestną wnuczki. Sąd rejonowy ustalił, że w tym dniu ze spadkodawczynią był logiczny kontakt, wiedziała, co mówi, nie wykazywała zakłóceń czynności psychicznych i miała zachowaną zdolność sporządzenia testamentu. Nie sporządziła innego. Spełniony był też kolejny warunek testamentu ustnego – obawa rychłej śmierci spadkodawczyni. Z zeznań świadków wynika, że trzęsły jej się ręce i nie była w stanie utrzymać długopisu. W tej sytuacji sąd rejonowy orzekł, że spadek nabyła na podstawie testamentu ustnego wnuczka.
Sąd Okręgowy w Krakowie uchylił jednak postanowienie, nakazując SR ponowne rozpoznanie sprawy. SO wskazał, że skoro córka sprzeciwiła się stwierdzeniu nabycia spadku na rzecz swojej córki, to tym samym w sprawie występują dwie strony o przeciwstawnych interesach i żadne z rodziców nie mogło reprezentować dziecka w niniejszej sprawie, tymczasem wnuczkę reprezentował mąż jej matki. Córka nie dała za wygraną i odwołała się do Sądu Najwyższego, ale ten werdykt utrzymał.
– W każdej sprawie, w której jako strony (w procesie) lub uczestnicy (w postępowaniu nieprocesowym, a takie jest przy stwierdzaniu nabycia spadku) występują rodzice i dzieci, sąd ma obowiązek badać, czy nie zachodzi hipotetyczna możliwość kolizji interesów między nimi. W razie takiej możliwości żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka przed sądem; musi być ono reprezentowane przez kuratora – powiedział w uzasadnieniu postanowienia sędzia SN Krzysztof Pietrzykowski.
