Śmierć spadkobiercy nie wstrzymuje podziału spadku

Jeśli w trakcie sprawy spadkowej zmarł jeden z uprawnionych do spadku sąd w tym postępowaniu orzeka o nabyciu spadku po nim.

Publikacja: 29.10.2023 10:40

Śmierć spadkobiercy nie wstrzymuje podziału spadku

Foto: Adobe Stock

To sedno najnowszej uchwały Sądu Najwyższego, która wyjaśnia jak postępować ze sprawą w takiej sytuacji.

Z tą nierzadką kwestią spotkał się Sąd Okręgowy w Opolu w sprawie z wniosku K. i udziałem kilku uczestników o dział spadku po jego rodzicu i zniesienie współwłasności, w trakcie której jednak sam wnioskodawca zmarł.

Nie doczekał podziału

Sąd Rejonowy zawiesił więc sprawę do czasu wyjaśnienia kwestii dziedziczenia po tym kolejnym zmarłym (wnioskodawcy w tej sprawie), a potem odmówił podjęcia go, wskazując, że nie jest władny rozstrzygnąć, kto jest spadkobiercą po K., bo wymaga to dogłębnej analizy stanu faktycznego i prawnego sporządzenia przez niego testamentu, który nie był zresztą prosty. Odwoływał on dotychczasowe testamenty gdzie K. miał pozbawić syna prawa do zachowku, choć co do tego też były wątpliwości, gdyż zdążył jeszcze złożyć zeznanie przed sądem zaprzeczając, aby w ostatnich dniach podpisywał u notariusza jakikolwiek dokument. Sąd znał zaś jego majątkowy konflikt w rodzinie, nie było więc pewności, że co do kręgu spadkobierców testamentowych pierwszego zmarłego.

Czytaj więcej

Dział spadku - jak się dzieli majątek między spadkobierców

Kodeks cywilny (art. 680) wymaga zaś, aby we wniosku o dział spadku powołać postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, który ma taką sama moc. Jeżeli nie został zaś jeszcze sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydaje sąd w toku postępowania działowego, stosując przepisy o stwierdzenie nabycia spadku (art. 681 kc.). Ten drugi przepis nie jest jednak jednoznaczny i nastręczał problemy w praktyce.

Dwa podejścia

Rozpatrując zażalenie na odmowę kontynuowania sprawy Sąd Okręgowy w Opolu w składzie: sędziowie Grzegorz Kowolik, Joanna Mościcka-Mazurek i Adam Cąkała powziął wątpliwości, które zawarł w pytaniu prawnym do SN, gdyż orzecznictwo i nauka prawa nie dają jasnej odpowiedzi, i funkcjonują dwie wykładanie art. 681 kpc., szersza i węższa,

Według pierwszej ponieważ dział spadku zawsze poprzedza prawomocne potwierdzenie nabycia spadku (czy to sądowe czy notarialne) więc może on dotyczyć tylko osób zmarłych przed wszczęciem postępowania działowego.

Według drugiego ponieważ wniosek o dział spadku zawiera w sobie żądanie stwierdzenia nabycia spadku, także przez spadkobierców, którzy zmarli przed dokonaniem działu spadku, to wydaje się, że art. 681 kpc. ma zastosowania także w sytuacji, gdy w toku postępowania działowego zmarł uczestniczący w nim spadkobierca lub nabywca spadku i w jego trakcie sąd powinien to zbadać i rozstrzygnąć.

Czytaj więcej

Nie wszystko można przekazać testamentem

Sąd Najwyższy w składzie sędziowie: Tomasz Szanciło, Jacek Widło i Dariusz Pawłyszcze przychylił się do tego drugie stanowiska podejmując chwalę: - Stwierdzenie nabycia spadku na podstawie art. 681 k.p.c. może dotyczyć także spadkobierców, którzy zmarli po wszczęciu postępowania o dział spadku.

Prof. Iwona Sepioło-Jankowska, UAM, adwokat ocenia, że z praktycznego punktu widzenia rozwiązaniem optymalnym dla zabezpieczenia interesów współspadkobierców i sprawnego postępowania, a nawet przyśpieszenia zakończenia sprawy jest prawna możliwość przeprowadzenia przez sąd dokonujący działu spadku postępowania w sprawie stwierdzenia nabycia spadku po uczestniku, który zmarł w toku takiego postępowania.

To sedno najnowszej uchwały Sądu Najwyższego, która wyjaśnia jak postępować ze sprawą w takiej sytuacji.

Z tą nierzadką kwestią spotkał się Sąd Okręgowy w Opolu w sprawie z wniosku K. i udziałem kilku uczestników o dział spadku po jego rodzicu i zniesienie współwłasności, w trakcie której jednak sam wnioskodawca zmarł.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Dane osobowe
Wyciek danych klientów znanej platformy. Jest doniesienie do prokuratury
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Sądy i trybunały
Prokurator krajowy zdecydował: będzie śledztwo ws. sędziego Nawackiego