Kiedy roszczenie o zapis się przedawni

Jeśli spadkobiercy nie chcą wykonać zapisu, zapisobiorca może wystąpić do sądu o wydanie przedmiotu zapisu. Ma na to pięć lat.

Publikacja: 20.12.2013 09:18

W praktyce pojawiają się wątpliwości, od kiedy liczyć pięcioletni termin przedawnienia. Z art. 981 kodeksu cywilnego wynika bowiem, że roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia jego wymagalności.

Gdy nie ma stosownych dyspozycji testamentowych, zapisobiorca może zażądać wykonania zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Przy czym termin „niezwłocznie" rozumiany jest jako „bez nieuzasadnionej zwłoki". Jego ocena zależy od okoliczności danej sprawy. Dlatego przyjmuje się, że chwilę powstania definitywnego obowiązku spełnienia świadczenia przez osobę obciążoną wyznacza wezwanie przez zapisobiorcę do wykonania zapisu. Ten moment – czyli wezwanie – powinien być początkiem biegu terminu przedawnienia.

Jeśli zaś zapisobiorca nie wezwał do wykonania zapisu, należałoby zastosować art. 120 § 1 k.c. Przepis ten mówi, że jeśli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniejszym możliwym terminie. W odniesieniu do zapisu będzie to oznaczać, że bieg terminu rozpoczyna się od dnia następnego po dniu ogłoszenia testamentu.

Nieco inny pogląd przedstawił Sąd Najwyższy. Uznał, że termin przedawnienia roszczenia o wykonanie zapisu rozpoczyna się od dnia, w którym zapisobiorca dowiedział się o ogłoszeniu testamentu (orzeczenie z 15 lutego 2001 r., sygn. II CKN 390/00).

Mogą jednak pojawić się też sytuacje szczególne, np. obciążony zapisem dołoży wszelkich starań, aby zapisobiorca nie dowiedział się o ustanowionym na jego rzecz zapisie. W takim przypadku termin przedawnienia również biegnie, tyle że ewentualny zarzut podniesiony przez zobowiązanego może zostać uznany przez sąd za korzystanie z prawa w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

Warto podkreślić, że pięcioletni termin przedawnienia nie znajdzie zastosowania do  roszczeń zapisobiorcy innych niż żądanie spełnienia świadczenia. Na przykład roszczenia o wynagrodzenie z rzeczy, zwrot pożytków lub zapłatę ich wartości, jak też roszczenia obciążonego zapisem o zwrot nakładów na rzecz (art. 977 k.c.) przedawniają się z upływem roku od dnia wydania rzeczy zapisobiorcy z powodu odesłania do przepisów o roszczeniach między właścicielem i samoistnym posiadaczem rzeczy.

W praktyce pojawiają się wątpliwości, od kiedy liczyć pięcioletni termin przedawnienia. Z art. 981 kodeksu cywilnego wynika bowiem, że roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia jego wymagalności.

Gdy nie ma stosownych dyspozycji testamentowych, zapisobiorca może zażądać wykonania zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Przy czym termin „niezwłocznie" rozumiany jest jako „bez nieuzasadnionej zwłoki". Jego ocena zależy od okoliczności danej sprawy. Dlatego przyjmuje się, że chwilę powstania definitywnego obowiązku spełnienia świadczenia przez osobę obciążoną wyznacza wezwanie przez zapisobiorcę do wykonania zapisu. Ten moment – czyli wezwanie – powinien być początkiem biegu terminu przedawnienia.

Prawo rodzinne
Nie trzeba mieć zgody drugiego małżonka na swoje wydatki
Prawo drogowe
Nowy znak drogowy i zmiany w oznakowaniu przejść dla pieszych. Co muszą wiedzieć kierowcy?
Praca, Emerytury i renty
Zmiany w terminach wypłat emerytur w czerwcu 2025. Nowy harmonogram
Praca, Emerytury i renty
Duże zmiany w wypłatach 800 plus w czerwcu. Od lipca nowy termin
Materiał Promocyjny
Bank Pekao nagrodzony w konkursie The Drum Awards for Marketing EMEA za działania w Fortnite
Praca, Emerytury i renty
Duże zmiany w zasadach przyznawania i wypłaty zasiłku pogrzebowego