Mizerna polska baza DNA

W Wielkiej Brytanii zgromadzono 6,7 mln profili genetycznych, w Polsce zaledwie 32 tys.

Publikacja: 30.11.2011 01:36

Mizerna polska baza DNA

Foto: Fotorzepa, Robert Gardziński Robert Gardziński

Przestępcy zwykle zostawiają na miejscu zbrodni ślady DNA, np. włosy czy ślinę. Dzięki nim można powiązać sprawę z konkretną osobą, o ile jej dane są w bazie. Ale w Polsce dzieje się tak wyjątkowo rzadko.

W Wielkiej Brytanii w latach 2001 – 2011 dane z bazy pozwoliły wykryć prawie 400 tys. sprawców przestępstw. Dzięki polskiej, która działa od czterech lat, zaledwie 56. Takie  liczby przytacza prof. Józef Wójcikiewicz z Katedry Kryminalistyki i Bezpieczeństwa Publicznego UJ. I ocenia: – Polska baza danych DNA to kpina. Na koniec ubiegłego roku było w niej tylko 0,07 proc. populacji W chorwackiej jest ok. 35 tys., a w brytyjskiej w lipcu 2011 roku było 6,7 mln, czyli aż 8 proc. populacji.

Polska baza DNA znajduje się w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji. To cenne źródło, bo „genetyczny odcisk palców" jest żelaznym dowodem w postępowaniu karnym czy przy identyfikacji zaginionych.

W październiku dzięki danym genetycznym zawartym w bazie schwytano zabójcę 15-letniej Eweliny z Lepna (Warmińsko-Mazurskie). Zaginęła w maju, gdy wracała ze szkoły. Schwytano domniemanego sprawcę. Został oskarżony o gwałt i zabójstwo. Za kratami spędził cztery miesiące. I dopiero po zbadaniu śladów DNA z miejsca zbrodni okazało się, że sprawcą jest kto inny. Z kolei wiosną 2009 r., po dziesięciu latach od popełnienia mordu, udało się ustalić zabójcę staruszki z Kępic (Słupskie). Okazał się nim 55-latek mieszkający blisko ofiary.

2,5 tys. NN

Gdyby polski zbiór był bogatszy, może udałoby się ustalić tożsamość trzylatka, którego ciało znaleziono wiosną 2010 r. w stawie pod Cieszynem.

– Obecnie mamy 32 tys. profili DNA, w tym ok. 2,5 tys. należących do NN, czyli osób niezidentyfikowanych – mówi „Rz" Grażyna Puchalska z Komendy Głównej Policji.

W bazie są też m.in. profile genetyczne podejrzanych o popełnienie przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego, poszukiwanych oraz nieprzypisane do konkretnej osoby ślady z miejsc przestępstw.

Z tego zbioru korzystają sądy, policja i prokuratury. Wyodrębnienie DNA z jednej próbki kosztuje 400 – 600 zł.

– Badania DNA są wykorzystywane głównie w sprawach o zabójstwa – mówi sędzia Wojciech Małek z Sądu Okręgowego w Warszawie.

A Puchalska dodaje: – Umieszczenie profilu DNA w bazie może zlecić każdy, kto prowadzi postępowanie przygotowawcze: policjant, prokurator, sędzia czy celnik.

Dlaczego więc rejestr jest tak skromny? – Zbieramy dane od 2007 roku, Anglia od lat 80. Mamy też bardziej restrykcyjne prawo – tłumaczy Puchalska.

Również kryminolog prof. Brunon Hołyst uważa, że trudno się nam porównywać z Wielką Brytanią. – U nas długo nie było podstaw prawnych dla realizacji przedsięwzięcia – zaznacza.

Przepisy nie zachęcają

– Sądy i prokuratorzy rzadko wydają decyzje, na mocy których dane trafiają do bazy – podkreśla prof. Józef Wójcikiewicz.

Jego zdaniem przepisy nie zachęcają śledczych do większej aktywności w tej sprawie. Nie nakazują bowiem wprost, by każdy wykonany profil DNA trafił do ogólnopolskiej bazy.

– Takie decyzje zależą zwykle od aktywności policji – uważa Jerzy Biederman z Prokuratury Apelacyjnej w Krakowie. – Policjanci i prokuratorzy skupiają się na wyjaśnieniu konkretnej sprawy, a nie myślą, że dodane do bazy informacje mogą się przydać do innego śledztwa czy szukania zaginionych. To też kwestia mentalności i rutyny.

Biederman zapowiada, że tą sprawą postara się zainteresować prokuratora generalnego, a także ministra sprawiedliwości.

Służby
Kto nagrywał białoruskich kibiców na meczu w Warszawie? Czy sprawą zajmą się służby?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Służby
Strefa buforowa na granicy z Białorusią zostanie na dłużej
Służby
Piotr Pogonowski zatrzymany. Został doprowadzony do Sejmu na przesłuchanie
Służby
„O Pegasusie dowiedziałem się z mediów”. Były szef ABW Piotr Pogonowski zeznawał po doprowadzeniu przed komisję śledczą
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Służby
Piotr Pogonowski: Jako były szef ABW chciałbym sprostować kłamstwa o Pegasusie