Procedury chronią przed ukaraniem

Udzielający zamówienia publicznego nie może wbrew przepisom sam decydować o tym, co jest korzystniejsze dla finansów publicznych.

Dlatego też [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2B5F695F5609A98097BBCB0177FE9BB3?id=176480]ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (DzU z 2005 r. nr 14, poz. 114 ze zm.[/link], dalej – ustawa o odpowiedzialności) nie toleruje postępowania polegającego na omijaniu przepisów o zamówieniach, nawet gdyby miało przynieść korzyści.

Jak podkreśla Główna Komisja Orzekająca (GKO) w orzeczeniu z 14 stycznia 2008 r., nakaz dokonywania wydatków publicznych w sposób celowy i oszczędny nie uchyla bowiem nakazu dokonywania ich w sposób legalny, czyli na podstawie prawa i w trybie przez prawo określonym [b](DF/GKO-4900 83/91/07/3594)[/b].

[srodtytul]Ochrona zaufania obywateli[/srodtytul]

O tym, w jakich sytuacjach udzielający zamówienia publicznego może liczyć się z odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, mówi art. 17 ustawy o odpowiedzialności.

Zgodnie z jego treścią karany jest nie tylko wybór wykonawcy z pominięciem prawa zamówień publicznych, ale również naruszenie poszczególnych przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B2273A837BC25DA7F12AA93C4BE33D28?id=247401]ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 223, poz. 1655 ze zm[/link].).

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 pkt 2 takim czynem jest również bowiem wybór wykonawcy dokonany z naruszeniem przepisów dotyczących m.in.: przesłanek stosowania poszczególnych trybów udzielenia zamówienia czy obowiązku przekazania lub zamieszczenia ogłoszenia w postępowaniu.

Jak wynika z orzecznictwa GKO przedmiotem ochrony art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o odpowiedzialności jest bowiem zaufanie obywateli do podmiotów publicznych, a nie ochrona środków publicznych przed niezgodnym z przepisami uszczupleniem (por. orzeczenie z 4 sierpnia 2008 r., 0965-DB/62/08).

[srodtytul]Uczciwa konkurencja[/srodtytul]

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest również udzielenie zamówienia, którego przedmiot lub warunki zostały określone w sposób naruszający zasady uczciwej konkurencji (art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o odpowiedzialności). Wynika z niego, że aby o naruszeniu mówić, jego przedmiot lub warunki muszą być wadliwie określone.

Tak będzie np. w sytuacji, gdy zamawiający żąda od wykonawców udokumentowania długiego, np. dziesięcioletniego), okresu, w którym świadczyli oni usługi będące przedmiotem postępowania o udzielenie zamówienia.

Taki zapis zamieszczony w specyfikacji istotnych warunków zamówienia narusza bowiem przepisy rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 30 grudnia 2009 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (DzU nr 226, poz. 1817).

Zgodnie z jego § 1 ust. 1 pkt 3 zamawiający może żądać wykazu świadczonych usług, ale tylko za okres ostatnich trzech lat przed upływem terminu składania ofert, a w określonych sytuacjach za okresy krótsze.

Jak natomiast wynika z orzeczenia GKO z 8 czerwca 2009 r., samo nieprawidłowe określenie sposobu oceny warunków zamówienia nie stanowi naruszenia art. 17 ust. 1 pkt 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=14888E6F22000E4848CFCE59E58B823E?id=325303]ustawy o dyscyplinie[/link] (RIO-51/DFP-84/2008).

[srodtytul]Inne naruszenia przepisów[/srodtytul]

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 omawianej ustawy do naruszenia dyscypliny finansów publicznych przy udzielaniu zamówienia może dojść także w innych przypadkach naruszenia przepisów prawa zamówień publicznych, jeżeli będzie to miało wpływ na wynik postępowania.

Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku niedopełnienia obowiązku sprawdzenia, czy złożona oferta jest zgodna z prawem i specyfikacją istotnych warunków zamówienia [b](orzeczenie GKO z 4 września 2008 r., RIO-51/DFP-74/2008). [/b]

Podobnie będzie w sytuacji niedopełnienia przez osoby reprezentujące zamawiającego obowiązku złożenia pisemnych oświadczeń o braku lub istnieniu okoliczności skutkujących wyłączeniem z postępowania [b](orzeczenie GKO z 19 stycznia 2006 r., DF/GKO/Odw. -86/113/2005/735).[/b]

Wystąpienie okoliczności, które mogły mieć wpływ na wynik postępowania, trzeba udowodnić. Samo hipotetyczne twierdzenie, że określone działania mogły mieć wpływ na jego wynik, nie jest wystarczające.

Jak bowiem podniosła GKO w orzeczeniu z 20 października 2005 r., ustawodawca, nadając taki, a nie inny, kształt redakcyjny przepisowi art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o odpowiedzialności, jednoznacznie wymaga wykazania, że naruszenie przepisów prawa zamówień publicznych miało wpływ na wynik postępowania (DF/GKO/Odw.-47/63/RN-17/2005/420).

[ramka][b]Kary przewidziane w ustawie[/b]

Osobie, która naruszyła dyscyplinę finansów publicznych, mogą zostać wymierzone następujące kary:

- upomnienie,

- nagana,

- kara pieniężna,

- zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.

Karę pieniężną wymierza się w wysokości od jednokrotności do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej, obliczanego jak wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego należnego w roku, w którym doszło do naruszenia.