Na prezesach sądów będzie natomiast spoczywać odpowiedzialność za zapewnienie, poprzez właściwe kierowanie pracą sędziów, referendarzy sądowych i asystentów sędziów, jakości podstawowej działalności sądu - a więc przede wszystkim sprawowania wymiaru sprawiedliwości.
Odciążenie prezesów sądów od obowiązków administracyjnych, umożliwi im skoncentrowanie się na kierowaniu podstawową działalnością sądu, a więc tzw. działalnością orzeczniczą i pracą z sędziami, a także pozostałą kadrą szeroko pojętego pionu orzeczniczego.
Prezes nad dyrektorem
Niemniej w zakresie realizacji podstawowych zadań sądu, prezesowi sądu pozostawiono pełnienie wszystkich funkcji kierowniczych: planowania, organizowania, motywowania, informowania i kontrolowania. Prezes sądu jest też zwierzchnikiem służbowym dyrektora sądu, z zastrzeżeniem art. 177 § 4 usp i wykonuje w stosunku do dyrektora sądu czynności z zakresu prawa pracy, z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla Ministra Sprawiedliwości oraz co najmniej raz w roku określa potrzeby sądu konieczne dla zapewnienia warunków prawidłowego funkcjonowania i sprawnego wykonywania przez sąd zadań.
Dyrektora sądu zatrudnia się na podstawie powołania. Powołuje go Minister Sprawiedliwości na wniosek prezesa danego sądu. Prezes danego sądu przedstawia Ministrowi Sprawiedliwości kandydata do objęcia stanowiska, który został wyłoniony w drodze konkursu na pierwszym miejscu według kolejności. W przypadku odmowy powołania na stanowisko dyrektora sądu wskazanego kandydata Minister Sprawiedliwości wyznacza, spośród pracowników sądu, osobę pełniącą obowiązki dyrektora sądu do czasu jego powołania, natomiast prezes sądu może złożyć wniosek o powołanie na stanowisko dyrektora sądu wyłonionego w drodze konkursu kandydata z kolejnego miejsca albo ponownie zarządzić konkurs. Ponadto Minister Sprawiedliwości może powołać zastępcę dyrektora sądu, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy, w tym wielkość sądu i rozmiar jego zadań. Jeżeli nie powołano zastępcy dyrektora sądu, dyrektor sądu, po uzyskaniu zgody Ministra Sprawiedliwości, wyznacza spośród pracowników sądu osobę upoważnioną do wykonywania zadań dyrektora sądu w określonym czasie i zakresie.
Awans kierowników finansowych
Z dniem 1 stycznia 2013 r. kierownicy finansowi sądów rejonowych, liczących w tym dniu co najmniej piętnaście stanowisk sędziowskich, stają się dyrektorami sądów w rozumieniu art. 21 § 1 pkt 1 usp. Natomiast stosunki pracy osób powołanych na podstawie dotychczasowych przepisów na stanowiska kierowników finansowych sądów rejonowych, liczących w dniu 1 stycznia 2013 r. mniej niż piętnaście stanowisk sędziowskich, wygasają z dniem 31 marca 2013 r., chyba że wcześniej zostały rozwiązane lub wygasły. Do tego czasu pozostają w mocy dotychczasowe warunki wynagradzania tych osób.
Nie tylko w Polsce
System oddzielenia sfery zarządzania tzw. administracyjnym zapleczem sądu od sfery kierowania pracą sędziów funkcjonuje w wielu krajach europejskich (np. Holandia, Portugalia) i jest zgodny z postulowaną przez Radę Europy tendencją do odchodzenia od tradycyjnego modelu zarządzania wymiarem sprawiedliwości w kierunku modelu menadżerskiego (Zalecenie nr R(95)12 Rady Europy, dotyczące zarządzania wymiarem sprawiedliwości w sprawach karnych).
