Minister Żurek ominął ustawę w sprawie rzecznika dyscyplinarnego? Resort zabrał głos

W środę 10 września opisaliśmy, jak minister sprawiedliwości, w drodze zarządzenia, określił, że obsługę administracyjną rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych i jego zastępców „w razie zaistnienia takiej potrzeby” zapewnia również – oprócz KRS – Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie.

Wynika to z faktu, że byli rzecznicy – Piotr Schab, Przemysław Radzik i Michał Lasota – uznają decyzje o swoich odwołaniach za bezprawne. W konsekwencji nadal zajmują biura w siedzibie KRS i nie udostępniają akt następcom.

Zdaniem cytowanych przez „Rzeczpospolitą” ekspertów zarządzenie stanowiło jednak obejście ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (która w art. 112 ust. 4 wyraźnie określa, że obsługa rzeczników jest zadaniem KRS), a tym samym doszło do naruszenia art. 7 ustawy zasadniczej.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Rzecznik dyscyplinarny sędziów „na uchodźstwie”. Jak minister chce ominąć ustawę

Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek wydał zarządzenie, zgodnie z którym obsługę administracyj...

Konflikt o obsługę rzeczników dyscyplinarnych sędziów. Jak Ministerstwo Sprawiedliwości tłumaczy swój ruch?

Resort nie zgadza się z taką oceną. Argumentuje, że § 5 zarządzenia dotyczy „powierzenia wykonywania czynności materialno-technicznych składających się na obsługę administracyjną” – stąd nie można mówić o wkraczaniu w ustawowo określone kompetencje innego organu, a więc o naruszeniu art. 7 konstytucji.

MS tłumaczy też, że SO Warszawa-Praga, który „w razie zaistnienia takiej potrzeby” będzie sprawował obsługę administracyjną rzecznika i jego zastępców, został wskazany ze względu na niezapewnienie tej obsługi powołanym na te funkcje Mariuszowi Ulmanowi (zdążył już zrezygnować; rozmowę z sędzią Ulmanem opublikowaliśmy w sobotę 13 września na Rp.pl) i Tomaszowi Ładnemu przez KRS „To jest przez organ, który w obecnym składzie – w świetle orzecznictwa krajowego, jak i międzynarodowego – nie daje wystarczających gwarancji niezależności od władzy wykonawczej i ustawodawczej oraz nie spełnia standardów niezależności, a przez to jest niekonstytucyjny” – czytamy w odpowiedzi resortu na pytania „Rzeczpospolitej”.

Eksperci zwracali też uwagę na wątpliwą podstawę prawną do wydania zarządzenia, czyli art. 34a ustawy o Radzie Ministrów. Przepis ten stanowi, że minister, w celu dostosowania do polityki ustalonej przez Radę Ministrów zasad i kierunków działania podległych lub nadzorowanych centralnych organów administracji rządowej, innych urzędów etc., może wydawać kierownikom tych jednostek wiążące ich wytyczne i polecenia.

Czytaj więcej

Prawnicy

Kto rozliczy ludzi Ziobry w sądach i prokuraturach? Rzecznicy dyscyplinarni zrezygnowali

Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek ma powołać dwóch nowych rzeczników dyscyplinarnych – dla...

„Powołanie w podstawie prawnej zarządzenia ministra sprawiedliwości jest jak najbardziej prawidłowe – zawiera normy adresowane do Ministerstwa Sprawiedliwości i Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, dotyczące obsługi ministra sprawiedliwości w zakresie zadań związanych z wykonywaniem kompetencji powoływania rzeczników dyscyplinarnych oraz dotyczące zapewnienia tym rzecznikom warunków organizacyjno-technicznych wykonywania ich zadań, które bez wątpienia zaliczają się do podmiotów wymienionych w art. 34a ustawy o Radzie Ministrów” – odpowiadają przedstawiciele ministerstwa. Tłumaczą, że zarządzenie reguluje sposób współdziałania MS z rzecznikami dyscyplinarnymi, ale nie nakłada żadnych obowiązków na rzeczników. A sądy powszechne są jednostkami nadzorowanymi przez ministra sprawiedliwości.

Tyle tylko, że zarządzenie MS zawiera nie tylko normy dotyczące obsługi ministra sprawiedliwości w zakresie zadań związanych z wykonywaniem kompetencji powoływania rzeczników dyscyplinarnych oraz dotyczące zapewnienia im warunków organizacyjno-technicznych wykonywania zadań, lecz także wymagania w stosunku do sędziów, którzy mogą być kandydatami na te stanowiska.

Wyższe wymogi niż w ustawie? MS: To przeszkoda głównie dla ministra

Mało tego, jak wskazywali eksperci, są one surowsze, niż te wynikające z ustawy. Ale także w tym przypadku resort sprawiedliwości uważa, że to zgodne z prawem.

„Zarządzenie jest aktem o charakterze wewnętrznym, wiąże tylko samego ministra oraz podległe mu organy, urzędy i jednostki organizacyjne. Tym samym, określając dalej idące (niż wynikające z ustawy) wymagania do powołania na rzecznika dyscyplinarnego, minister sprawiedliwości narzuca ograniczenia na samego siebie, jako organ mający kompetencję do powołania rzecznika oraz na obsługujący go w tym zakresie urząd, zawężając krąg podmiotów, spośród których może dokonać takiego powołania i mając w tym uzasadniony cel w postaci zapewnienia wysokiego stopnia profesjonalizmu rzecznika” – czytamy w odpowiedzi MS.

Resort stoi na stanowisku, że bycie powołanym na rzecznika dyscyplinarnego nie stanowi prawa podmiotowego. A zatem nikt, kto spełnia ustawowe wymogi, nie może skutecznie domagać się, żeby zostać powołanym do pełnienia tej funkcji.

Konstytucjonalista nie zostawia na resorcie suchej nitki

– Rozumiem że jest okres wakacyjny i studenci odbywają praktyki w MS, tym niemniej zawsze powinny one odbywać się pod nadzorem pracownika merytorycznego. Jeśli dzieje się inaczej, to dochodzi do niedopełnienia obowiązków służbowych – komentuje tłumaczenie MS prof. Jacek Zaleśny, konstytucjonalista z UW. 

– Po pierwsze nie jest kompetencją ministra sprawiedliwości rozstrzyganie, czy organ władzy konstytucyjnej wykonuje, czy nie, swoje obowiązki. To może stwierdzić sąd w orzeczeniu wydanym w odpowiednim trybie. Co do działania na podstawie prawa i w jego granicach to trzeba pamiętać, że jeśli MS, albo jakikolwiek inny organ, chce podjąć daną czynność, może to odbyć się jedynie na podstawie tzw. przepisu kompetencyjnego. Organ władzy publicznej musi mieć kompetencję daną mu w konstytucji lub ustawie. Jeśli zatem minister chce wydać zarządzenie, jak to uczynił, to musi przywołać przepis kompetencyjny, na podstawie którego minister jest uprawniony do ustalenia podmiotu wykonującego obsługę administracyjną rzeczników dyscyplinarnych, w tym w zakresie czynności materialno-technicznych – wyjaśnia prof. Zaleśny. Dodając, że w obowiązującym prawie nie ma przepisu, który by upoważniał do tego ministra sprawiedliwości.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Awantura o rzecznika dyscyplinarnego sędziów. Spór rozstrzygnie Sąd Najwyższy

Nowy rzecznik dyscyplinarny sędziów nadal nie ma kluczy do swojego biura i dostępu do akt dyscypl...