Testy w Sądzie Najwyższym zupełnie się nie sprawdzają

Czy sam fakt nominacji przyznanej przez nową KRS wystarczy, by oblać test bezstronności i niezawisłości sędziego SN? Orzec o tym miało siedmiu członków Izby Odpowiedzialności Nadzwyczajnej SN. Decyzji brak, choć wątpliwości coraz więcej, i to na różnych płaszczyznach. Siedmioosobowy skład SN uznał właśnie, że pytanie o bezstronność może zadać sąd drugiej instancji, a nie pierwszej – jak w tym przypadku. IOZ odmówiła więc odpowiedzi.

Przywołała art. 82 § 1 ustawy o SN, który stanowi, że „jeżeli sąd, rozpoznając kasację lub inny środek odwoławczy, poweźmie poważne wątpliwości co do wykładni przepisów prawa będących podstawą wydanego rozstrzygnięcia, może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia siedmiu sędziom IOZ”.

Kilka miesięcy temu siódemka z IOZ, wobec wątpliwości interpretacyjnych, zabrała głos w sprawie szczegółowych zasad przeprowadzania testu niezawisłości i bezstronności konkretnego sędziego.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Uchwała SN o teście niezawisłości sędziów dopiero po wakacjach

Czy sam fakt nominacji przyznanej obecnie wystarczy, by oblać test bezstronności i niezawisłości,...

Jak ustaliła „Rz”, w SN w 2022 i 2023 r. zarejestrowano ponad 350 wniosków o takie testy i tylko nieliczne rozstrzygnięto.

W tej sprawie z pytaniem prawnym zwróciło się pięciu sędziów (wylosowanych spośród wszystkich z SN), którzy mieli testować bezstronność i niezawisłość sędziego Marka Siwka. Ma on osądzić sprawę innego sędziego, oskarżonego z art. 231 § 3 kodeksu karnego (przekroczenie uprawnień w związku z korzyścią osobistą lub majątkową).

Obrońcy podsądnego wnieśli o stwierdzenie przez SN, że biorąc pod uwagę okoliczności towarzyszące powołaniu Marka Siwka do SN i jego postępowanie po powołaniu, nie spełnia on wymogów niezawisłości i bezstronności, co – przy uwzględnieniu okoliczności dotyczących sędziego oraz charakteru sprawy – mogło doprowadzić do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności, co wpływa na wynik sprawy.

Niektórzy w SN uważają jednak inaczej: gdy pojawia się zagadnienie, nie należy czekać na drugą instancję, lecz rozstrzygnąć je od razu.

W tej sprawie pytanie prawne trafiło do siedmioosobowego składu IOZ. Miał on odpowiedzieć, czy do wyłączenia sędziego od rozpoznania konkretnej sprawy konieczne jest spełnienie kumulatywnie wszystkich przesłanek: powołania sędziego, jego zachowania po powołaniu i wpływ obu tych przesłanek na wynik tej konkretnej sprawy.

Zdania składów orzekających SN dotychczas były różne. Jedne uznają, że sam fakt powołania w ostatnim czasie dyskwalifikuje sędziego. Inne, że trzeba wykazać konkretny wyrok sądu.

SN we wtorek miał dwie możliwości: udzielić odpowiedzi na pytanie albo jej odmówić, jeżeli uzna, że nie są spełnione przesłanki ustawowe zadania pytania prawnego. Teraz sprawa trafi do pierwszego, pięcioosobowego składu. I to on podejmie decyzję, co dalej zrobić.