Z problemem nie poradził sobie trzyosobowy skład SN. Sprawa trafiła więc do składu siódemkowego. Chodzi o odpowiedź na pytanie, czy zgodnie z art. 30 § 1 kodeksu postępowania karnego sąd może na posiedzeniu orzekać w składzie jednego asesora sądowego, wydając wyrok skazujący po 1 stycznia 2016 r.

Skąd wątpliwości? Otóż wyrokiem Sądu Rejonowego w M. z 13 listopada 2018 r. na skutek ugody z prokuratorem D. S. został uznany za winnego ciągu przestępstw niealimentacji. Sąd wymierzył mu karę dziesięciu miesięcy ograniczenia wolności oraz nakazał przepracować społecznie 30 godzin w ciągu miesiąca. Oskarżonego zobowiązano też do łożenia na utrzymanie małoletniego syna. W sprawie orzekał asesor.

Czytaj także: Egzekucja komornicza: jak uciec od starych opłat

Od wyroku apelację wniósł prokurator. Zarzucił „obrazę przepisów prawa materialnego przez to, że sąd nie uznał, iż przez niepłacenie na dziecko pozwany naraził małoletniego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych". Prokurator wnosił o zmianę wyroku.

W lutym 2019 r. Sąd Okręgowy w C. uchylił wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.

Od tej decyzji znów odwołał się prokurator. Wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w C. Sąd Najwyższy, do którego sprawa trafiła, nabrał zasadniczych wątpliwości. Chodzi o wydanie orzeczenia pierwszoinstancyjnego przez asesora sądowego i związane z tym wątpliwości co do jego umocowania do orzekania w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania karnego i potencjalnej bezwzględnej przyczyny odwoławczej. SN ma do wyboru: albo skargę uwzględnić, albo oddalić, uznając, że rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji było zasadne.

– Dla oceny, czy asesor (od 1 stycznia 2016 r.) może jednoosobowo orzekać o winie w sprawach karnych, ważne jest także, że jego status prawny wynika wyłącznie z ustawy, a to oznacza, że ustawodawca zwykły może w każdym czasie status ten modyfikować, wpływając tym na sytuację prawną asesorów – uzasadnia trójkowy skład SN.

Sygnatura akt: I KZP 14/19