- tzw. automatyczne – realizowane w razie ziszczenia się określonego w umowie zdarzenia.
Jakie są warunki
Procedura umorzenia udziałów może być wszczęta jedynie w spółce z o.o. wpisanej do rejestru przedsiębiorców. Nie jest zatem możliwe umorzenie udziału w spółce z o.o. w organizacji albo w toku postępowania likwidacyjnego. Udział podlegający umorzeniu musi istnieć. Ponadto, umorzenie udziału może nastąpić, jeżeli przewiduje to umowa spółki ?z o.o. W przypadku gdy umowa spółki milczy w tej kwestii, wymagane jest podjęcie przez zgromadzenie wspólników uchwały zmieniającej umowę spółki. Należy podkreślić, że treść umowy spółki z o.o. wskazuje dopuszczalny rodzaj umorzenia. Każde umorzenie wiąże się z obowiązkiem ujawnienia odpowiedniej zmiany ?w prowadzonej księdze udziałów, jak również zgłoszenia sądowi rejestrowemu nowej listy wspólników.
Bez zgody wspólnika
Trzeba podkreślić, że umorzenie przymusowe udziału ?w spółce z o.o. może zostać dokonane bez zgody wspólnika, jednak, co istotne, na skutek zdarzeń i w trybie przewidzianym w umowie spółki. Niezbędne jest zatem określenie przyczyn tego rodzaju umorzenia oraz sposobu jego przeprowadzenia. Obowiązujące przepisy nie wskazują, jakie przesłanki mogą stanowić podstawę przymusowego umorzenia udziału wspólnika, choć niewątpliwie powinny być zgodne z naturą prawną spółki z o.o., obowiązującymi przepisami prawa i zasadne w świetle interesów spółki. Wystąpienie przyczyny określonej w umowie spółki stanowi podstawę do wszczęcie procedury umorzenia przymusowego udziału w spółce z o.o. Konieczne jest również podjęcie przez zgromadzenie wspólników uchwały, która obok wskazania podstawy prawnej umorzenia (przyczyny), wysokości wynagrodzenia powinna również zawierać uzasadnienie sformułowane w sposób zwięzły i precyzyjny.
Warto zwrócić uwagę, że umorzenie przymusowe może zostać zastosowane, gdy wskutek śmierci wspólnika do spółki mieliby wstąpić niejako „niepożądani" przez pozostałych wspólników jego spadkobiercy, których uczestnictwo w spółce mogłoby z różnych przyczyn rodzić negatywne konsekwencje dla prowadzonego biznesu.
Trzeba podkreślić, że zasadniczo umorzenie następuje za wypłatą wynagrodzenia. Jednak w stosunku do umorzenia przymusowego (dotyczy także tzw. automatycznego) ustawodawca określa w art. 199 § 2 k.s.h. jego minimalną wysokość. Wynagrodzenie to bowiem nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wskazanych ?w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszony o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników. Mając na względzie przepisy ustawy o rachunkowości, na marginesie można wskazać, że aktywa netto rozumiane są jako aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania, odpowiadające wartościowo kapitałowi własnemu (art. 3 ust. 1 pkt 29 ustawy o rachunkowości). Jedynie wyjątkowo, i to za wyraźną zgodą wspólnika, umorzenie jego udziału może nastąpić bez wynagrodzenia. Chodzi bowiem o ochronę interesów wspólnika (wspólników), którego udziały są umarzane.
Dwie metody
K.s.h. przewiduje dwa sposoby umorzenia udziału, tj. poprzez obniżenie kapitału zakładowego lub z czystego zysku.
