Małżonek ma prawo oczekiwać lojalności drugiego

Renata P. przez teściową nabyła z mężem nieruchomość, ale ta przekazała ją tylko synowi, czego pani P. nie sprawdziła przez ponad dziesięć lat. Problem powstał w chwili rozwodu i podziału majątku.

Kwestię tę rozpatrywał w piątek Sąd Najwyższy. Uchylił niekorzystne dla kobiety rozstrzygnięcie niższej instancji, która uznała jej roszczenie za przedawnione: minęło bowiem dziesięć lat od sprzeniewierzenia się teściów, tzn. przekazania nieruchomości tylko mężowi, a kobieta nic w tym czasie nie zrobiła, by odzyskać swoją część.

Była zgoda do czasu

Renata i Stanisław P. byli przez lata zgodnym małżeństwem, mieszkali od początku lat 80. w USA, gdzie prowadzili dochodową firmę. Nabywali nieruchomości w różnych krajach, także w Polsce. Zabierało im to jednak sporo czasu, tak więc kolejną dużą nieruchomość (ponad 9 ha, zabudowaną, w Koszalinie) postanowili nabyć za pośrednictwem teściów.

Renata P. zawarła z teściową tzw. umowę fiducjarną na nabycie tej nieruchomości, a następnie przeniesienie jej na własność małżonków P. do ich wspólnego majątku. Teściowa kupiła obiekt i wkrótce przeniosła jego własność, ale tylko na syna Stanisława, do jego osobistego majątku.

Nie można zarzucać małżonkowi, że nie pozywa małżonka

Być może do tej pory o tym by nie wiedziała, ale po kilku latach relacje między małżonkami się popsuły. Wreszcie się rozwiedli. Dokonując przeglądu wspólnego majątku, kobieta zorientowała się, że w nieruchomości w Koszalinie, na którą przez kilka lat czyniła nakłady i w której nieraz mieszkała, nie ma udziału.

Pozew o zobowiązanie byłych teściów do wydania jej połowy nieruchomości (syn im ją darował) złożyła dopiero po 12 latach (w 2009 r.) od przekazania nieruchomości synowi, a tę datę sądy niższych instancji uznały za początek biegu prawa przedawnienia takiego roszczenia. Sąd Okręgowy uznał jednak, że skorzystanie z przedawnienia byłoby nadużyciem tej instytucji, a Sąd Apelacyjny w Szczecinie uznał, że nie ma podstaw, by od przedawnienia odstąpić. Renata P. jest przedsiębiorcą, tym bardziej więc można od niej wymagać, by doglądała swego majątku.

Jej pełnomocnik, mec. Janusz Psiuch, przekonywał SN, że nie mogła w trakcie kilku lat małżeństwa procesować się o majątek z mężem. Z kolei pełnomocnik pozwanych wskazywał, że jest to spór z byłymi teściami, a nie mężem.

Rodzina to zaufanie

SN uchylił niekorzystne dla kobiety rozstrzygnięcie.

Grzegorz Misiurek, sędzia SN, zwrócił uwagę w uzasadnieniu, że bieg przedawnienia roszczeń, które przysługują jednemu małżonkowi wobec drugiego, ulega zawieszeniu na czas trwania małżeństwa (art. 121 ust. 3 kodeksu cywilnego), a tego okresu niższe instancje nie wzięły pod uwagę. Przez kilka lat zaś nieruchomość była we władaniu męża. Gdyby jednak doszło do przedawnienia (upływu dziesięciu lat), to jego uwzględnienie byłoby nie do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.).

– Relacje Renaty P. z mężem i teściami były do 2004 r. bardzo dobre, współdziałali ze sobą, wspierali się, a na rzecz teściów małżonkowie ustanowili w domu w Koszalinie służebność zamieszkania. Renata P. zajmowała się tą nieruchomością, czyniła na nią nakłady, nie można więc zarzucić jej niedbania o majątkowe sprawy, zwłaszcza o tę nieruchomość. A tym bardziej wymagać, by kontrolowała, sprawdzała męża w sprawach majątkowych. To byłoby nienaturalne zachowanie w małżeństwie, które opiera się na zaufaniu.