Wkrótce koniec z „fikcją covidową” dla cudzoziemców

Do 31 lipca cudzoziemcy przebywający w Polsce mają czas na odnowienie ważności dokumentów pobytowych, które utraciły ją po 14 marca 2020 r., ale nie kwestionowano tego z powodu epidemii. Mogą w tym pomóc prawnicy, także ci wspierający pro bono uchodźców.

Publikacja: 28.07.2023 14:33

Wkrótce koniec z „fikcją covidową” dla cudzoziemców

Foto: Adobe Stock

1 lipca 2023 r. przestał obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego. W konsekwencji wystawiane cudzoziemcom dokumenty pobytowe oraz zezwolenia na pracę przedłużone na ten czas z mocy prawa, pozostaną ważne jedynie do 31 lipca 2023 r.

Dlatego zatrudniający ich pracodawcy powinni upewnić się, że najpóźniej do 31 lipca cudzoziemcy ci uregulują swój status pobytowy, np. składając wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, jeżeli przebywali w Polsce na tej podstawie i uzyskają nowe zezwolenie na pracę. W przeciwnym razie ich pobyt i praca staną się nielegalne.

Czytaj więcej

Spokojne wakacje ukraińskich uchodźców w Polsce

Pomoc prawna udzielana pro bono bądź za symboliczne kwoty obywatelom Ukrainy nie dotyczy tylko legalizacji pobytu. Uchodźcy, którzy przybyli do Polski w wyniku inwazji, otrzymują porady nie tylko z zakresu prawa cywilnego czy administracyjnego.

25 lipca Straż Graniczna informowała na Twitterze, że polsko-ukraińską granice od rozpoczęcia inwazji przekroczyło już 13,9 miliona osób (głównie kobiety z dziećmi), z czego około 12 milionów powróciło do Ukrainy. Najwięcej osób trafiło metropolii: Warszawy, Wrocławia czy Poznania.

- We Wrocławiu pomoc prawna udzielana była stacjonarnie w trzech miejscach: na Dworcu Głównym, w Przejściu Dialogu na ul. Świdnickiej i w akademikach politechniki. Zespół składający się z 76 osób (radców prawnych oraz paru adwokatów) udzielał w początkowej fazie trwania inwazji około 6 tysięcy porad miesięcznie. Prawnicy musieli wykazać się również dużą wrażliwością i zmierzyć z zadaniami bardziej przyziemnymi np. pomagając ciężarnym kobietom w uzyskaniu pomocy medycznej – mówi Beata Janikowska, pełniąca funkcję koordynatora pomocy prawnej dla obywateli Ukrainy we Wrocławiu, powołana przy wrocławskiej Okręgowej Radzie Radców Prawnych.

Tacy koordynatorzy, na mocy decyzji Krajowej Rady Radców Prawnych, funkcjonują przy każdej radcowskiej izbie. Ważną rolę w udzielaniu pomocy prawnej odgrywają też poradnie prawne funkcjonujące przy wydziałach prawa na uniwersytetach w całym kraju. Udzielanie pomocy prawnej było trudne emocjonalnie także dla pomagających.

Podczas pierwszych dni wojny problemy prawne dotyczyły najczęściej legalizacji pobytu, utrudnione było np. zalegalizowanie pobytu osób które przybyły do Polski przez Węgry (niektórzy obywatele Ukrainy decydowali się na taką drogę ucieczki, by uniknąć kolejek na polsko-ukraińskiej granicy). Legalizację pobytu uprościła tzw. specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy, która weszła w życie dwa tygodnie po wybuchu rosyjskiej agresji - 12 marca 2022 r. Możliwość pozostania w kraju bez przedłużania wizy (dla osób które przybyły do kraju przed inwazją) wynikała z kolei z tzw. ustawy covidowej. Na skutek jej wprowadzenia i stanu epidemii osoby, które przybyły do Polski przed wojną zostały zwolnione z obowiązku przedłużenia ważności dokumentów pobytowych.

Ustawa przestała obowiązywać 1 lipca b.r., a osoby, których dokumenty pobytowe utraciły ważność po 14 marca 2020 (tj. osoby korzystające z tzw. fikcji covidowej) mają czas na odnowienie dokumentów do 31 lipca.

Dr Agnieszka Kwieceń-Madej, która stała na czele poradni prawa Uniwersytetu Wrocławskiego gdy inwazja się zaczynała, wspomina dziś, że początkowo porady dotyczyły oprócz legalizacji pobytu, także zapisywania dzieci do szkół.

- Obecnie dotyczą m.in. pomocy w sporządzaniu umów najmu, zatrudnienia, udzielania pełnomocnictwa. Wrocławscy prawnicy pomagają też w egzekwowaniu orzeczeń ukraińskich sądów na terenie Polski, czyli np. w egzekucji alimentów – zauważa mecenas Beata Janikowska. - Czasami prawnicy udzielają też porad z dziedziny prawa karnego np. w przypadku starszej pani oskarżonej o niedopilnowanie swej wnuczki, którą do zoo zabrała matka dziecka, niemająca praw rodzicielskich - dodaje. Wkrótce przed wrocławskim sądem będzie proces w tej sprawie.

Początkowo pomoc prawna dla ukraińskich uchodźców nie była dofinansowywana. W okresie od maja do grudnia 2022 r. działania prawników wsparła finansowo organizacja Nomada, otrzymująca pieniądze od Duńskiej Rady ds. Uchodźów. Obecnie tę pomoc finansuje miasto, poprzez Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego. Prowadzi ono np. Przejście Dialogu, w którym odbywają się lekcje języka polskiego czy kursy tworzenia cv dla uchodźców.

1 lipca 2023 r. przestał obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego. W konsekwencji wystawiane cudzoziemcom dokumenty pobytowe oraz zezwolenia na pracę przedłużone na ten czas z mocy prawa, pozostaną ważne jedynie do 31 lipca 2023 r.

Dlatego zatrudniający ich pracodawcy powinni upewnić się, że najpóźniej do 31 lipca cudzoziemcy ci uregulują swój status pobytowy, np. składając wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, jeżeli przebywali w Polsce na tej podstawie i uzyskają nowe zezwolenie na pracę. W przeciwnym razie ich pobyt i praca staną się nielegalne.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?