Chodzi o art. 10 § 2a kodeksu karnego, który pozwala na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej osobę, która ukończyła 14. rok życia w przypadku zabójstwa w typie kwalifikowanym, np. ze szczególnym okrucieństwem, w związku z rozbojem, zgwałceniem czy w wyniku motywacji w zasługującej na szczególne potępienie. Został on dodany do kodeksu karnego w ramach reform Zbigniewa Ziobry w reakcji na zabójstwo 13-latki popełnione przez jej chłopaka tuż przed ukończeniem przez niego 15. roku życia.
Odpowiedzialność karna nieletnich. Problem z przypisaniem winy
Pomysł uchylenia tego przepisu w najnowszej wersji resortowego projektu nowelizacji kodeksu karnego chwalą karniści. – To w pełni zasadna zmiana. Szczególnie z punktu widzenia strony podmiotowej czynu zabronionego popełnionego przez nieletniego, czyli możliwości przypisania mu winy. Zgodnie z poglądami wyrażonymi w psychologii sądowej dzieci do 15. roku życia w ogóle nie mogą ponosić odpowiedzialności karnej, ponieważ ich stopień rozwoju jest na tyle niezaawansowany, że nie można im przypisać winy i tym samym uczynić ich podmiotami odpowiedzialności karnej – tłumaczy dr Bogumił Zygmont z Katedry Prawa Karnego Uczelni Łazarskiego, który dodaje, że granica odpowiedzialności karnej w różnych systemach prawnych jest różna.
Dla przykładu minimalny wiek odpowiedzialności karnej w Europie waha się pomiędzy 10. a 18. rokiem życia (ten pierwszy obowiązuje w Anglii i Walii, Szwajcarii i Irlandii Północnej, a drugi – w Belgii). – W większości państw wiek odpowiedzialności nieletnich ustalono pomiędzy tymi dwiema wartościami. Tak więc przykładowo w Holandii, Szkocji i Turcji wynosi on 12 lat, we Francji – 13 lat, w Austrii, Niemczech, we Włoszech, w Hiszpanii, Słowacji, Słowenii – 14 lat, w Grecji i państwach skandynawskich – 15 lat, w Rosji – 16 lat. Projektodawca z 2022 r., uzasadniając obniżenie wieku odpowiedzialności karnej, powołał się na te informacje, przywołując pracę K. Buczkowskiego „Wymiar sprawiedliwości wobec nieletnich w wybranych krajach”. Taka konstatacja jest jednak przekłamaniem i nadużyciem. W przywołanej publikacji wyjaśniono bowiem, że w krajach tych dla najmłodszych sprawców (z różnorodnie określonym minimum wiekowym) wypracowano odrębne zasady odpowiedzialności nieletnich (inne niż dla dorosłych) – czytamy w uzasadnieniu projektu uchylającego art. 10 § 2a k.k.
Czytaj więcej
Prawo powinno wyciągać rękę do młodych ludzi , którzy zbłądzili. Najpierw prewencja, a potem suro...
Izolacja 14-letnich przestępców, ale nie w więzieniu
Jak zwraca uwagę Ministerstwo Sprawiedliwości, chociaż w niektórych krajach europejskich wiek odpowiedzialności nieletnich jest niższy niż w Polsce, to jednak funkcjonuje tam zupełnie inny system specjalistycznych zakładów dla nieletnich, w których odbywają oni karę.
