Pracownicy magistratu bez chusty, krzyżyka i znaczka partii

Pracownicy urzędów i instytucji publicznych mogą być objęci w miejscu pracy zakazem noszenia wszelkich widocznych symboli wyrażających przekonania polityczne, religijne lub światopoglądowe - uważa rzecznik generalny TSUE.

Publikacja: 04.05.2023 11:03

Pracownicy magistratu bez chusty, krzyżyka i znaczka partii

Foto: Adobe Stock

Taki zakaz, stosowany w sposób ogólny i bez rozróżnienia, może być uzasadniony wolą gminy, by zorganizować całkowicie neutralne środowisko administracyjne - stwierdził rzecznik generalny Anthony Michael Collins w opinii dla Trybunału Sprawiedliwości dotyczącej rozstrzygnięcia w sprawie zakazu noszenia chusty islamskiej w miejscu pracy wprowadzonego w belgijskiej gminie Ans (sygn. C-148/22).

Czytaj więcej

TSUE: szef może zabronić noszenia chusty, ale musi zakazać też krzyża i mycki

Prozelityzm niedopuszczalny

Gmina Ans zmieniła swój regulamin pracy, nakazując odtąd swoim pracownikom przestrzeganie ścisłej neutralności.  Zakazano wszelkich form prozelityzmu i noszenia wszelkich widocznych symboli, które mogłyby wskazywać na przynależność ideologiczną lub przekonania religijne.

Ale jedna z pracownic stwierdziła, że w ten sposób gmina naruszyła jej wolność religii. Sąd pracy w Liège, do którego wniosła powództwo, uznał, że choć zakaz nie stanowi dyskryminacji bezpośredniej ze względu na przekonania religijne lub światopoglądowe, to jednak dyskryminuje pośrednio ze względu na te kryteria. Czy jednak unijna dyrektywa „antydyskryminacyjna" (2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia) dopuszcza narzucenie „wykluczającej i absolutnej" neutralności wszystkim osobom świadczącym usługi użyteczności publicznej? Nawet tym, które nie mają żadnego bezpośredniego kontaktu z użytkownikami tych usług? 

W przedstawionej opinii rzecznik generalny Anthony Michael Collins stwierdził, że regulamin pracy gminy Ans z pewnością można badać pod kątem stosowania dyrektywy, ponieważ dotyczy ona zarówno sektora publicznego, jak prywatnego. Wskazał także, że pojęcie „religii" zawarte w owej dyrektywie obejmuje zarówno posiadanie przekonań, jak i prawo do ich publicznego uzewnętrzniania, na przykład poprzez noszenie przez kobietę chusty islamskiej.

Neutralność pozorna

Zdaniem Collinsa, ogólne ramy ustanowione w dyrektywie pozostawiają zakres uznania państwom członkowskim, który jest tym szerszy, gdy w grę wchodzą zasady, które mogą stanowić wyraz tożsamości narodowej państw członkowskich.

- Określenie ograniczeń swobody wyrażania przez pracowników sektora publicznego ich przekonań politycznych, światopoglądowych lub religijnych przy wykonywaniu ich funkcji może mieć w niektórych państwach członkowskich takie znaczenie, że będzie ono stanowić wyraz tożsamości narodowej nierozerwalnie związanej z ich podstawowymi strukturami politycznymi i konstytucyjnymi - uważa rzecznik Collins.

W jego opinii,  regulamin pracy podmiotu publicznego zakazujący pracownikom, w celu zorganizowania całkowicie neutralnego środowiska administracyjnego, noszenia wszelkiego widocznego symbolu wyrażającego przekonania polityczne, religijne lub światopoglądowe w miejscu pracy nie stanowi dyskryminacji bezpośredniej ze względu na religię lub przekonania w rozumieniu dyrektywy, ponieważ zakaz ten jest stosowany w sposób ogólny i bez rozróżnienia.

- Mimo iż zakaz ten jest pozornie neutralny, nie można wykluczyć, że dotyczy on w większym stopniu określonych kategorii osób, zwłaszcza pracowników gminy przestrzegających nakazów religijnych zobowiązujących ich do ubierania się w określony sposób, a w szczególności pracownic noszących chustę ze względu na swoje muzułmańskie wyznanie. Takie odmienne traktowanie nie stanowi jednak dyskryminacji pośredniej, jeśli jest ono obiektywnie uzasadnione zgodnym z prawem celem, a środki mające służyć osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne - wskazał rzecznik generalny.

Czy to aby konieczne?

Jego zdaniem, wola podmiotu publicznego prowadzenia polityki neutralności politycznej, światopoglądowej i religijnej może w sposób bezwzględny stanowić zgodny z prawem cel, w szczególności  zapewnienia poszanowania przekonań światopoglądowych i religijnych obywateli, a także konieczności równego i niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników usług użyteczności publicznej.

Rzecznik generalny uważa, że to gmina powinna wykazać, że wybór  „neutralności wykluczającej”, aby zorganizować „całkowicie neutralne środowisko administracyjne” odpowiada rzeczywistej konieczności. Natomiast sąd pracy w Liège powinien ocenić zasadność takiej argumentacji, i to z dwóch perspektyw. Po pierwsze sąd pracy w Liège powinien uwzględnić wyraźny brak obowiązku ustawodawczego lub konstytucyjnego w Belgii wymagającego poszanowania neutralności wykluczającej w odniesieniu do pracowników gminy.

- Po drugie, należy zbadać, czy wybór gminy jest uzasadniony okolicznościami faktycznymi. W tym względzie zezwolenie, bez zastrzeżeń, na noszenie symboli wyrażających przekonania światopoglądowe lub religijne w innych miastach w Belgii, stawia słuszne pytanie dotyczące zasadności rozpatrywanego zakazu - wskazał Anthony Michael Collins.

Taki zakaz, stosowany w sposób ogólny i bez rozróżnienia, może być uzasadniony wolą gminy, by zorganizować całkowicie neutralne środowisko administracyjne - stwierdził rzecznik generalny Anthony Michael Collins w opinii dla Trybunału Sprawiedliwości dotyczącej rozstrzygnięcia w sprawie zakazu noszenia chusty islamskiej w miejscu pracy wprowadzonego w belgijskiej gminie Ans (sygn. C-148/22).

Prozelityzm niedopuszczalny

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe