Kiedy i jak rozliczamy zarobki z saksów

Wyjazdy do pracy w innych krajach stały się w ostatnich latach masowe. Jeśli taka praca odbywa się legalnie, trzeba rozliczyć podatek od uzyskanych dochodów – w Polsce lub za granicą.

W pierwszej kolejności należy ustalić, czy w konkretnej sytuacji osoba wyjeżdżająca na saksy w ogóle musi się rozliczać z polskim fiskusem. Decyduje o tym przede wszystkim to, w jakim kraju mieszka. Według przepisów podatkowych nie ma to związku z zameldowaniem ani obywatelstwem, ale raczej z fizycznym przebywaniem w danym kraju. Miejsce zamieszkania jest rozumiane jako:

- ?posiadanie w danym kraju centrum interesów osobistych lub gospodarczych (tzw. ośrodek interesów życiowych) lub

- ?przebywanie w danym kraju dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (dla PIT jest to rok kalendarzowy).

Pojęcie „centrum interesów" nie jest jednoznaczne, ale zwykle fiskus rozumie przez to posiadanie mieszkania w danym kraju, fakt, że mieszka tam najbliższa rodzina, z którą podatnik utrzymuje kontakt, a także np. działanie w lokalnych organizacjach społecznych. Kto mieszka za granicą, podlega tylko tzw. ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i rozlicza w Polsce jedynie dochody tutaj osiągnięte. Kto mieszka w Polsce (czyli jest tzw. polskim rezydentem podatkowym), powinien się rozliczyć w kraju, także z dochodów zagranicznych.

Gdy już wiadomo, czy i co rozliczamy w Polsce, pora na zidentyfikowanie metody obliczenia podatku: wyłączenia z progresją albo odliczenia proporcjonalnego. O tym, którą metodę się stosuje, decydują zapisy konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Obecnie takie umowy obowiązują w relacjach z 91 państwami i ciągle są modyfikowane. Pełna lista umów podatkowych zawartych przez Polskę jest dostępna w internecie pod adresem www.finanse.mf.gov.pl w zakładce „ABC podatków – umowy międzynarodowe".

Według metody wyłączenia z progresją w polskim rozliczeniu wyłącza się z podstawy opodatkowania dochód osiągnięty za granicą. Do ustalenia stawki podatku od pozostałego dochodu stosuje się jednak stawkę podatkową właściwą dla całego dochodu, łącznie z tym osiągniętym za granicą.

Metoda wyłączenia z progresją jest przewidziana m.in. w umowach z Niemcami, Wielką Brytanią, Irlandią i Norwegią, dokąd najczęściej wyjeżdżamy do pracy. Przy zastosowaniu tej metody pojawia się obowiązek składania rozliczenia rocznego, gdy podatnik osiągnie w Polsce inne dochody podlegające opodatkowaniu w kraju według skali podatkowej. Nawet jeśli ich nie osiąga, powinien złożyć zeznanie roczne, gdy będzie chciał skorzystać z rozliczenia preferencyjnego z małżonkiem albo opodatkować dochody w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Konsekwentnie, podatnik nie musi składać w naszym kraju rocznego zeznania PIT, jeśli np. jest kawalerem, zarabia tylko za granicą, a do Polski przyjeżdża jedynie owe pieniądze wydawać.

Druga metoda – odliczenia proporcjonalnego – oznacza, że dochód osiągany za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od należnego podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą. Takie odliczenie jest możliwe tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie. Gdyby zatem podatek za granicą był wyższy niż w Polsce, będzie można go wprawdzie odliczyć, ale nie w całości.

Umowy przewidujące takie rozliczenie Polska zawarła m.in. z Belgią, Holandią, Islandią, Rosją i USA. Jeśli osiągnęliśmy dochody w jednym z tych krajów, dochody zagraniczne wykazujemy zawsze, bez względu na to, czy w Polsce osiągnęliśmy dochody opodatkowane według skali podatkowej.

Jeżeli dochód został osiągnięty w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy podatkowej, stosuje się metodę proporcjonalnego odliczenia.