Brak umowy o opiekę z notarialnymi podpisami nie zawsze przekreśla prawo do ulgi

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) uwzględnił skargę kasacyjną podatniczki, która spierała się z fiskusem o prawo do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. 

Kością niezgody w sprawie była funkcjonująca od lat tzw. ulga mieszkaniowa – art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wyłącza ona z podstawy opodatkowania czystej wartości do 110 mkw. mieszkania czy domu. Jeden z wariantów dotyczy nieruchomości spadkowych między osobami z III grupy podatkowej, czyli m.in. zupełnie niespokrewnionych, nabywanych w zamian za opiekę. Jednym z istotnych warunków skorzystania z tego bonusu jest jednak sprawowanie opieki nad wymagającym jej spadkodawcą na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym przez co najmniej dwa lata od tego poświadczenia.

Czy przy mieszkaniu w spadku w zamian za opiekę jest ulga podatkowa? 

Z tej opcji chciała skorzystać podatniczka, która podjęła się opieki nad seniorką. A ta na kila lat przed śmiercią w 2011 r. zapisała jej w notarialnym testamencie swoje 57-metrowe mieszkanie w Krakowie. Schody zaczęły się, gdy starsza pani zmarła, a spadkobierczyni po załatwieniu formalności spadkowych zadeklarowała nabycie mieszkania o wartości ponad pół miliona złotych fiskusowi, ale z opcją skorzystania z ulgi. 

Urzędnicy postanowili sprawdzić, czy kobieta spełnia wszystkie warunki do skorzystania z preferencji. I dopatrzyli się, że podatniczka nie ma pisemnej umowy o opiekę z podpisem notarialnie poświadczonym, z której wynika fakt sprawowania opieki nad spadkodawcą przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia. A to zdaniem fiskusa przekreśla prawo spadkobierczyni do zwolnienia z podatku. 

Kobieta przekonywała, że spełnia wszystkie warunki, żeby od odziedziczonego po podopiecznej mieszkania nic nie płacić. Podkreśliła, że sprawowała opiekę nad staruszką co wynika z jej testamentu notarialnego z marca 2011 r. Potwierdza to również sporządzone w tym czasie notarialne pełnomocnictwo upoważniające ją do dokonywania w imieniu testatorki wszelkich czynności prawnych związanych z zarządzaniem jej majątkiem oraz reprezentowaniem jej interesów o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym.

Czytaj więcej

Podatki

Opieka nad spadkodawcą obniży podatek. Trzeba ją odpowiednio udokumentować

Koszty leczenia i opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy mogą obniżyć podstawę wyliczenia...

Czy do skorzystania z ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków konieczna jest notarialna umowa o opiekę?

Ta argumentacja nie przekonała jednak urzędników. A odmowa uwzględnienia prawa do ulgi mieszkaniowej zaowocowała wyliczeniem podatku według najmniej korzystnych zasad przewidzianych dla III grupy podatkowej i rachunkiem od fiskusa na ponad 100 tys. zł.

Podatniczka postanowiła walczyć o swoje, ale w pierwszej instancji przegrała. Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Krakowie oddalił jej skargę. Co prawda nie miał wątpliwości, że skarżąca sprawowała opiekę nad zmarłą, po której odziedziczyła lokum. Jednak zdaniem sądu wymóg zawarcia umowy o opiekę z podpisami notarialnie poświadczonymi nie jest tylko formalnością, potwierdzającą fakt sprawowania opieki nad spadkodawcą, i dopuszczalne jest wykazanie go innymi dokumentami. WSA zgodził się z fiskusem, że umowa z podpisem notarialnie poświadczonym o sprawowanie opieki nad spadkodawcą jest warunkiem koniecznym do skorzystania z ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn.

Czy inny dokument notarialny może potwierdzać prawo do ulgi przy mieszkaniu w spadku w zamian za opiekę?

Ostatecznie nieco inaczej na sprawę spojrzał NSA, choć zielonego światła dla zupełnie liberalnego podejścia do spełnienia spornego wymogu też nie dał. Wyraźnie podkreślił bowiem, że samo faktyczne sprawowanie opieki nad spadkodawcą w wymaganym okresie prawa do ulgi mieszkaniowej w spornym przypadku spadkodawcy nie daje. Niemniej w ocenie sądu o tym, czy został spełniony wymóg udokumentowania sprawowania opieki umową z podpisami poświadczonymi notarialnie może być zastąpiony też innymi dokumentami. I w tym przypadku o wygranej podatniczki przesądziły dwa notarialne dokumenty: szerokie pełnomocnictwo oraz testament, z którego wynikał m.in. fakt sprawowania opieki nad testatorką.

Czytaj więcej

Podatki

Podatek od spadku: nie tylko opieka przez całą dobę da ulgę

Spadkobierca, który za pieczę nad niespokrewnionym spadkodawcą dziedziczy po nim mieszkanie, może...

Jak bowiem tłumaczyła sędzia sprawozdawca Agnieszka Olesińska, kierując się zasadą proporcjonalności, należało uznać, że w przypadku skarżącej ten minimalny wymóg dokumentacyjny został spełniony. Również pomimo że pełnomocnictwo i testament sporządzone przez notariusza nie zawierają podpisu spadkobierczyni.