Rodzinne działy nie mogą krzywdzić wierzycieli

[b]Sąd Najwyższy w uchwale z 17 czerwca 2010 r. (sygn. akt III CZP 41/10)[/b] stwierdził, że wierzycielowi wolno na podstawie art. 527 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928 ]kodeksu cywilnego[/link] zaskarżyć zgodny wniosek dłużnika i pozostałych uczestników postępowania o podział majątku dorobkowego, dział spadku i zniesienie współwłasności, jeśli w jego wyniku dłużnik wyzbędzie się swego udziału.

Elżbietę T. obciążał dług na 500 tys. zł z tytułu kredytu udzielonego jej i wspólnikowi Marianowi S. przez bank spółdzielczy. Syndyk masy upadłości tego banku uzyskał w 2000 r. wyrok zasądzający od nich solidarnie tę kwotę, wraz z odsetkami. Wyrok uprawomocnił się w listopadzie 2003 r., po oddaleniu apelacji pozwanych. Wcześniej, już w 1997 r., sąd postanowieniem o zabezpieczeniu powództwa zakazał Elżbiecie T. zbywania własnościowego prawa do mieszkania należącego do majątku dorobkowego jej i męża.

[srodtytul]Dłużniczka bez majątku [/srodtytul]

Po śmierci męża Elżbieta T. wystąpiła w czerwcu 2004 r. o podział tego majątku, a także o dokonanie działu spadku i zniesienie współwłasności. Na majątek ten składało się wspomniane spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania i działka budowlana o pow. 1446 mkw.

W swym wniosku domagała się, by majątek ten przypadł tylko ich wspólnym dzieciom: prawo do mieszkania synowi Michałowi T., a działka na współwłasność w częściach równych Wioletcie T. i Michałowi T. bez żadnych spłat na jej rzecz, choć jej udział w tym majątku był największy. Z racji wspólności majątkowej małżeńskiej wynosił[1/2] . Dodatkowo wskutek dziedziczenia (w 1/3) udziału przypadającego na jej męża była współwłaścicielką dzielonego majątku w 5/8.

Dzieci Elżbiety T. uznały żądanie jej wniosku, a sąd postanowieniem z czerwca 2004 r. go uwzględnił. Nikt z wierzycieli Elżbiety T. nie brał udziału w tym postępowaniu. Postanowienie to uprawomocniło się w I instancji, bo nikt z uczestników go nie kwestionował.

W styczniu 2005 r. syndyk wszczął egzekucję przeciwko Elżbiecie T., wskazując jako mienie, z którego ma być prowadzone, spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania, objęte postanowieniem o zabezpieczeniu. Dopiero wówczas dowiedział się o postanowieniu działowym i zażądał jego odpisu.

Na wszczęcie, na podstawie art. 527 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928 ]kodeksu cywilnego[/link], sprawy o uznanie tego postanowienia za bezskuteczne syndyk zdecydował się natomiast dopiero w maju 2009 r. Argumentował, że wskutek tego postanowienia stracił możliwość ściągnięcia zasądzonej w 2003 r. należności. Elżbieta T. bowiem poza udziałem w spółdzielczym własnościowym prawie do mieszkania oraz w działce budowlanej nie ma innego majątku.

Elżbieta T. przekonywała, że jej wnioski i żądania zgłoszone w postępowaniu działowym nie były czynnościami prawnymi w rozumieniu art. 527 1 k.c., bo są to czynności procesowe, a skutek prawny wywoływało dopiero postanowienie sądu uwzględniające wniosek. Argumentowała poza tym, że roszczenie syndyka o stwierdzenie bezskuteczności uległo przedawnieniu. W myśl bowiem art. 534 k.c. uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli nie można żądać po upływie pięciu lat od daty tej czynności.

[srodtytul]Pytania do Sądu Najwyższego [/srodtytul]

Sąd I instancji zgodził się z tą argumentacją i żądanie syndyka oddalił jako przedawnione. Termin przedawnienia liczył od złożenia wniosku Elżbiety T. o podział majątku dorobkowego, dział spadku i zniesienie współwłasności. Ten wpłynął 21 kwietnia 2004 r., a pozew przeciwko niej o uznanie czynności za bezskuteczną 27 maja 2009 r., a więc po upływie pięciu lat.