Jacek Dubois: Czy prawo to żart?

Powoli opada pył bitewny po kampanii, ogłaszaniu kolejnych sondaży wyborów prezydenckich i zapewne zwolennicy obu walczących obozów wspominają, jak przez narastające emocje byli blisko zawałów serca. Wszyscy zastanawiają się też, jakie elementy zdecydowały o zwycięstwie jednego z kandydatów i przegranej drugiego. Jednak najczęściej spotykam się na portalach społecznościowych z pytaniem: jak to jest możliwe, że obywatele w swojej większości zdecydowali się poprzeć kandydata, co do którego formułowane były w przestrzeni publicznej zarzuty popełnienia czynów nieetycznych, a nawet zabronionych przez prawo karne. Jest to zresztą sytuacja podobna do wyborów amerykańskich, gdzie zwycięskiemu kandydatowi zarzucono naruszanie reguł i – pomimo że sąd skazał go nieprawomocnym wyrokiem – wyborcy zdecydowali się go poprzeć.

Osoby stawiające takie pytania odwołują się do zasad przyzwoitości i grzmią o upadku norm moralnych. Wydaje mi się to błędne. Przyczyną decyzji wyborców nie było ich odstąpienie od zasad etycznych. Wynika ona z panującego od lat w naszym kraju stanu praworządności. Z faktu, że już od lat w niektórych sektorach naszego życia prawo przestało działać.

Czytaj więcej

Komentarze

Michał Szułdrzyński: Jak podważyć wynik wyborów, nie podważając go, czyli teorie spiskowe po obu stronach sporu

Kampania się skończyła, ale lawina podważających zaufanie do państwa teorii spiskowych nie. Obie...

Zaczęło się w 2005 r. Wtedy przestały obowiązywać jakiekolwiek zasady i wybuchła nasza narodowa wojna

Zastanówmy się, jak głosowanie na osoby, którym w przestrzeni publicznej stawia się poważne zarzuty, wygląda z punktu widzenia przeciętnego obywatela nie interesującego się polityką. Czas, od którego w sporach pomiędzy politykami przestały obowiązywać jakiekolwiek zasady, sięga 2005 roku, kiedy to wybuchła nasza narodowa wojna. Skutki tego są katastrofalne, bo przez taki poziom prowadzenia istotnych dla narodu sporów zawód polityka znajduje się na końcu listy zawodów cieszących się zaufaniem społecznym.

Od 2005 roku rządzący używali pod adresem polityków opozycji najgorszych inwektyw, kiedy słowa złodziej, oszust czy zdrajca były na porządku dziennym. Opozycja odpowiadała im tym samym. Jednak rządzący, pomimo formułowania tak ostrych zarzutów, nie doprowadzili poza nielicznymi, mało spektakularnymi sytuacjami, do postawienia przed sądem tych, których w przestrzeni publicznej oskarżali o największe zbrodnie. Nie odpowiadali również na ogół za formułowanie bezpodstawnych zarzutów, bo linia orzecznicza sądów i ich nieprzewidywalność w praktyce uniemożliwia pokrzywdzonym upominanie się o swoje prawa.

Czytaj więcej

Prawo karne

Pochwalanie udziału w ustawkach to przestępstwo. Prawnicy bez wątpliwości

Prawo przewiduje odpowiedzialność karną względem każdego, „kto publicznie pochwala popełnienie pr...

Po zmianie rządu politycy, którzy poprzednio byli w opozycji nie doprowadzili do odpowiedzialności osób, którym w przestrzeni publicznej wcześniej stawiali zarzuty (poza sprawą Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika). Gdy władza się zmieniła w 2015 r. poprzednia sytuacja się powtórzyła. Nowi rządzący nie byli w stanie oskarżyć o coś konkretnego prawie nikogo z tych, których oskarżali wcześniej w przestrzeni publicznej, a nieliczne zarzuty okazywały się najczęściej niewypałami.

Z kolei dla opozycji osądzenie rządzących stało się jednym z elementów programu wyborczego. Doszło do zmiany władzy i po półtora roku małą część z zapowiedzi zrealizowano. Z kolei obecna opozycja dokonała niespotykanej dotąd eskalacji zarzutów dotyczących naruszania prawa przez rządzących.

Wszyscy wszystkich oskarżają, ale praktycznie nikt nie ponosi w związku z tymi oskarżeniami odpowiedzialności

To jest obraz, który widzi przeciętny obywatel; wszyscy wszystkich oskarżają, ale praktycznie nikt nie ponosi w związku z tymi oskarżeniami odpowiedzialności. Ani ten, któremu stawiane są publicznie zarzuty, ani ten, który oskarża. Jaki może być z tego wniosek dla przeciętnego obywatela? Prosty – te wszystkie oskarżenia to bzdura, bo gdyby były prawdziwe, to niemożliwe żeby państwo nie interweniowało.

Zapowiadano również, że odpowiedzialność poniosą osoby w wymiarze sprawiedliwości, które oskarżały osoby niewinne albo nie kierowały aktów oskarżenia przeciwko rządzącym, gdy były ku temu podstawy. Nic się jednak takiego nie stało. Obywatele traktują zatem te wszystkie słowa jako tańce godowe polityków, od których trzeba trzymać się z dystansem. A jeśli politykom nie można wierzyć, to trzeba ich oceniać nie poprzez padające w przestrzeni publicznej oskarżenia, tylko własne kryteria ocen. Zatem gdy padają oskarżenia wobec konkretnego polityka, jego zwolennicy w to nie wierzą, zaś przeciwnicy eskalując oskarżenia niespecjalnie weryfikują czy są one prawdziwe.