Istnieją trzy kategorie dóbr: publiczne, społeczne i prywatne. Publiczne służą całemu społeczeństwu. Społeczne mogą być prywatne, ale na skutek prowadzonej przez państwo polityki mają się stać dostępne dla ogółu i są finansowane ze środków publicznych. Kryteriami rozstrzygającymi o publicznym charakterze danego dobra, bądź niepublicznym, jest użyteczność i odpłatność.
Do dóbr publicznych zalicza się te, o które obywatele między sobą nie rywalizują. Z dóbr prywatnych, których ilość jest ograniczona, korzyści uzyskują pojedynczy obywatele. I dobra publiczne, i społeczne są finansowane przez podatników, aczkolwiek o te społeczne istnieje konkurencja między obywatelami z uwagi na ich prywatny de facto charakter.
Użyteczność dóbr publicznych i społecznych dla poszczególnych obywateli jest zmienna. Użyteczność dóbr publicznych jest neutralna wobec dochodów indywidualnych. Każdy człowiek w ten sam sposób korzysta z bezpieczeństwa publicznego czy oddycha powietrzem. W przypadku dóbr społecznych zależność jest zmienna. Dla osób o wysokich dochodach użyteczność społecznej służby zdrowia jest znikoma – i tak korzystają z prywatnych usług medycznych.
Jednak wraz ze spadkiem dochodów użyteczność dóbr społecznych wzrasta. Przy najniższych dochodach jest ona najwyższa, gdyż dla osób najbiedniejszych jedyną możliwość korzystania z niektórych dóbr daje finansowanie ich ze środków publicznych.
W efekcie powstaje złudzenie ich „bezpłatności", choć w sensie ekonomicznym są one opłacane zbiorowo. Wchodzą one w konflikt z dobrami prywatnymi, gdyż ich konsumpcja automatycznie ogranicza konsumpcję dóbr prywatnych na skutek zmniejszenia dochodów prywatnych w drodze opodatkowania na finansowanie dóbr społecznych.
