Stwierdzenie nabycia spadku i podział spadku

W wielu zatem sytuacjach spadkobierca nic właściwie nie musi robić,  żeby korzystać ze spadku,  np. odziedziczonego mieszkania czy działki wypoczynkowej. Względy podatkowe czy konieczność legitymowania się tytułem do odziedziczonej rzeczy (mieszkania, auta) wymaga jednak potwierdzenia praw do spadku. Służy temu procedura stwierdzenia nabycia spadku – w sądzie bądź równoważne z nim poświadczenie dziedziczenia u notariusza.

Postępowanie spadkowe u notariusza, które kończy się podpisaniem aktu poświadczenia dziedziczenia, wymaga zgody wszystkich uprawnionych do dziedziczenia ustawowego i testamentowego (patrz rozmowa: „Jak poświadczyć dziedziczenie").

Stwierdzenie nabycia spadku czy notarialne poświadczenie dziedziczenia, niezależne od tego, czy na podstawie ustawy, czy testamentu, stwierdza jedynie, kto jaki ułamek spadku dziedziczy.

Przykład:

Pozostając przy przykładzie dwóch działek, z których tylko jedna weszła do spadku, dwaj synowie spadkodawcy stają się jej spadkobiercami. Uzyskują wiele uprawnień, mogą nią zarządzać itp., ale nadal nie wiadomo, czy np. połowa należy do jednego, a połowa do drugiego syna. Jak zresztą napisaliśmy w części „Zaliczanie darowizn", powinna ona przypaść młodszemu, bo starszy dostał swoje za życia ojca.

Dopiero dział spadku powie, jaka konkretna rzecz należy do konkretnego spadkobiercy, ewentualnie w jakim ułamku.

W podziale spadku uczestniczą spadkobiercy legitymujący się stwierdzeniem nabycia spadku (odpowiedniego ułamka) czy notarialnym poświadczeniem dziedziczenia. Dział może nastąpić bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców, bądź też na mocy umowy zawartej między wszystkimi spadkobiercami. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział spadku musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Notariusz może oczywiście sporządzić umowę o dział, nawet jeśli nie ma w spadku nieruchomości.

Notarialna ścieżka ma tę zaletę, że poprzez dokładną informację o możliwości umownego działu spadku notariusz ułatwia stronom podjęcie decyzji o sposobie załatwienia sprawy (patrz: „Jak poświadczyć dziedziczenie").

Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądu w tej kwestii stanowią tytuł własności rzeczy, które przypadły poszczególnym spadkobiercom, a w przypadku nieruchomości stają się podstawą do wpisania ich jako właścicieli w księdze wieczystej.

Opłaty w sprawach spadkowych

Sprawy spadkowe wymagają uiszczenia opłat, choć nie są one zbyt wysokie:

- 50 zł od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku czy jego zabezpieczenie,