Literacka Nagroda Nobla 2025. Poznaliśmy nazwisko laureata

6 października w Sztokholmie rozpoczął się tydzień przyznawania Nagród Nobla. Najpierw poznaliśmy decyzję w dziedzinie fizjologii i medycyny. We wtorek 7 października komitet Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk w swojej willi przy Uniwersytecie Sztokholmskim wskazał noblistów z fizyki, a w środę 8 października – z chemii.

Literacka Nagroda Nobla została przyznana w czwartek, a w piątek 10 października uwaga świata nauki przeniesie się do Oslo, gdzie w siedzibie Norweskiego Instytutu Noblowskiego przedstawiony zostanie laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

Ostatnia – szósta – dziedzina, w której przyznawana jest nagroda, to nauki ekonomiczne. Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosi laureata w tej kategorii w poniedziałek 13 października. 

László Krasznahorkai jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych na świecie pisarzy węgierskich, któremu od dłuższego czasu wróżyło się Nobla, a sławy przysporzyły mu adaptacje filmowe jego książek (m.in. „Szatańskie tango" Béli Tarra).

W uzasadnieniu Komitet Noblowski poinformował, że nagrodę przyznano „za fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki”.

Krasznahorkai ma na swoim koncie wiele międzynarodowych nagród, w tym Nagrodę Kossutha. W 2010 otrzymał Nagrodę Brücke Berlin, a w 2014 America Award za całokształt twórczości. W 2015 roku Krasznahorkai został pierwszym węgierskim pisarzem, który zdobył Nagrodę Bookera.

Czytaj więcej

Film

Na ekrany wchodzi Koń turyński Beli Tarra

„Koniem turyńskim" kultowy węgierski reżyser Bela Tarr żegna się z kinem

Kim jest László Krasznahorkai?

Krasznahorkai urodził się w Gyula na Węgrzech w 1954 roku. Po raz pierwszy zasłynął dzięki swojej debiutanckiej powieści Sátántangó z 1985 roku, będącej ponurym i hipnotyzującym obrazem upadającej społeczności wiejskiej. Prawie trzydzieści lat później, w 2013 roku, powieść ta zdobyła nagrodę Best Translated Book Award w kategorii książek przetłumaczonych na język angielski.

Często określany mianem postmodernisty, znany jest z długich, zawiłych zwrotów, dystopijnych i melancholijnych motywów oraz nieustępliwej intensywności, która skłoniła krytyków do porównywania go z Gogolem, Melville'em i Kafką. 

Na karierę Krasznahorkaia wpływ miały zarówno podróże, jak i język. Po raz pierwszy opuścił komunistyczne Węgry w 1987 roku, spędzając rok w Berlinie Zachodnim w ramach stypendium, a później czerpał inspirację z Azji Wschodniej – zwłaszcza Mongolii i Chin. Podczas pracy nad „Wojną i wojną” dużo podróżował po Europie i przez pewien czas mieszkał w nowojorskim mieszkaniu Allena Ginsberga, podkreślając wsparcie poety jako kluczowe dla ukończenia powieści.

Literacka Nagroda Nobla. Kto był faworytem?

Na podstawie notowań bukmacherskich opracowanych pod koniec września 2025 r. do grona głównych kandydatów do Literackiej Nagrody Nobla należeli Gerald Murnane (Australia), László Krasznahorkai (Węgry), Cristina Rivera Garza (Meksyk) i Mircea Cărtărescu (Rumunia).

Na długiej liście zakładów znajdowała się również Elena Poniatowska, powiązana z królem Stanisławem Augustem.

Literacka Nagroda Nobla. Poprzedni laureaci

W 2024 r. nagroda trafiła do Han Kang, dobrze znanej na świecie powieściopisarki, której cztery książki ukazały się po polsku. W 2016 r. dostała Międzynarodową Nagrodę Bookera za „Wegetariankę”.

Laureaci literackiej Nagrody Nobla od 2012 roku

Foto: PAP

Za rok 2018 zaległy Nobel powędrował do polskiej powieściopisarki Olgi Tokarczuk, w 2019 – austriackiego eseisty i dramaturga Petera Handkego, w 2020 – amerykańskiej poetki Louise Glück, w 2021 – anglojęzycznego potomka kolonizowanych Afrykanów Abdulrazaka Gurnaha, w 2022 – Francuzki piszącej na wskroś osobistą prozę (Annie Ernaux). W 2023 r. wygrał Jon Fosse, norweski dramaturg i prozaik.