Peripheral immune tolerance to mechanizm immunologiczny, który zapobiega nadmiernej reakcji układu odpornościowego na własne struktury organizmu i inne nieszkodliwe antygeny po opuszczeniu przez limfocyty T i B narządów limfatycznych centralnych (grasicy i szpiku kostnego). Jego celem jest kontrola autoreaktywnych komórek odpornościowych, które mogłyby wywołać choroby autoimmunologiczne. Mechanizmy tolerancji obwodowej obejmują klonalną delecję (usuwanie autoreaktywnych limfocytów), anergię (wprowadzenie limfocytów w stan nieaktywności), ignorancję wobec antygenów oraz regulację przez komórki T regulatorowe (Tregs), które hamują odpowiedzi immunologiczne. Dzięki temu organizm chroni się przed autoagresją i nadmierną reakcją na nieszkodliwe antygeny, jak np. pokarmowe czy alergeny.
Jak zaznaczył Komitet Noblowski, tegoroczni laureaci „zidentyfikowali komórki będące strażnikami układu immunologicznego – regulatorowe limfocyty T, dzięki czemu położyli podwaliny dla nowej dziedziny badań”. - Ich odkrycia okazały się decydujące dla naszego zrozumienia funkcjonowania układu odpornościowego i tego, dlaczego nie wszyscy zapadają na poważne choroby autoimmunologiczne – powiedział po ogłoszeniu werdyktu Olle Kämpe, przewodniczący Komitetu Noblowskiego.
Kim są tegoroczni laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny?
Mary E. Brunkow jest amerykańską biolog molekularną związaną z Institute for Systems Biology w Seattle. Urodziła się w 1961 roku. W swoich badaniach koncentrowała się głównie na genetycznych podstawach zaburzeń autoimmunologicznych. To właśnie Brunkow, wraz ze swoimi współpracownikami, odkryła związek między mutacjami w genie FOXP3 a ciężkimi chorobami autoimmunologicznymi. Jej prace przyczyniły się do zrozumienia, że gen FOXP3 odgrywa kluczową rolę w rozwoju tzw. limfocytów T regulatorowych (Treg) – komórek, które tłumią nadmierną aktywność układu odpornościowego. Dzięki tym badaniom zidentyfikowano podstawowy mechanizm, który umożliwia zachowanie równowagi immunologicznej w organizmie człowieka.
Troje naukowców - Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi - otrzymało Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za odkrycia dotyczące nabywania tzw. immunotolerancji obwodowej.
Foto: PAP
Fred Ramsdell to amerykański immunolog, urodzony w 1960 roku w Illinois. Studiował biologię na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego, a doktorat z immunologii uzyskał na UCLA w 1987 roku. W swojej karierze naukowej pracował zarówno w instytucjach akademickich, jak i w sektorze biotechnologicznym. Ramsdell był jednym z pierwszych badaczy, którzy zidentyfikowali mutacje genu FOXP3 u myszy i ludzi, prowadzące do ciężkiego zespołu autoimmunologicznego (zwanego zespołem IPEX). W swoich pracach wykazał, że gen FOXP3 jest niezbędny dla rozwoju i funkcjonowania limfocytów T regulatorowych. Odkrycie to pozwoliło na lepsze zrozumienie mechanizmów chorób autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca typu 1, stwardnienie rozsiane czy reumatoidalne zapalenie stawów, oraz otworzyło drogę do nowych metod leczenia poprzez modulowanie odpowiedzi immunologicznej.
