Literacki Nobel’25. Czy dostanie go Poniatowska?

Na podstawie notowań bukmacherskich opracowanych pod koniec września 2025 r. do grona głównych kandydatów należeli Gerald Murnane (Australia), László Krasznahorkai (Węgry), Cristina Rivera Garza (Meksyk) i Mircea Cărtărescu (Rumunia).

Can Xue (Chiny), Anne Carson (Kanada) i Thomas Pynchon (USA) również zostali wymienieni przez bukmacherów jako autorzy z dużymi szansami.

Kto ma szansę na literackiego Nobla?

Na listach pojawili się również tacy autorzy jak Amitav Ghosh (Indie), Margaret Atwood (Kanada), a nawet Stephen King (USA) i J.K. Rowling (Wielka Brytania). Jest na niej też Milton Hatoum z Brazylii i Andrij Kurkow z Ukrainy. Pewne jest jedno: zwyciężczyni bądź zwycięzca zgarnie 11 milionów koron szwedzkich (obecnie około 1,2 miliona dol.).

Czytaj więcej

Literatura

100 tysięcy egzemplarzy noblistki Han Kang w Polsce

W maju 2025 roku sprzedaż polskich wydań powieści koreańskiej noblistki przekroczyła próg 100 tys...

Tegoroczna lista wymaga odniesień do lat poprzednich, ponieważ kandydaci się „zużywają”. Gerald Murnane jest w pierwszej trójce przez ostatnie dwa lata, co źle mu wróży sądząc po tym, że bukmacherzy nie dają już wiele szans Can Xue, która była wysoko notowana przez ostatnie dwa lata, a teraz wypadła z pierwszej piątki. Margaret Atwood zaliczyła również znaczny spadek na liście, ale wzmocniła się pozycja Alexis Wright, zaś najwyżej wskoczyła Cristina Rivera Garza.

Warto pamiętać, że w zeszłym roku Koreanka Han Kang wygrała z kursem 33/1, więc wszystko może się zdarzyć.

Michel Houellebecq i Salman Rushdie

W pierwszej dziesiątce są wciąż giganci Michel Houellebecq (14/1) i Salman Rushdie (17/1). W drugiej statystuje Karl Ove Knausgaard (21/1). Nas może zainteresować Elena Poniatowska (29/1). Urodzona w 1932 r. w Paryżu jest meksykańską pisarką i dziennikarką. Jej ojciec książę Jean Evremont Poniatowski Sperry Crocker to praprawnuk Stanisława Poniatowskiego, bratanka króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Poniatowska prowadziła wywiady ze znanymi postaciami ze świata polityki i sztuki. Wśród jej rozmówców byli Octavio Paz, Luis Buñuel, André Malraux, Marlene Dietrich i Simone Signoret. Z kolei Carlos Fuentes namówił Poniatowską do spróbowania sił w literaturze. W 1954 r. opublikowała swą pierwszą powieść „Lilus Kikus”. Tylko raz, w 1965 r., odwiedziła Polskę z pisarzem Sergio Pitolem, ale nigdy nie nauczyła się języka polskiego. Podczas tej wizyty wizytowała Warszawę oraz Kraków. Była m.in. na grobie Józefa Poniatowskiego.

Czytaj więcej

Plus Minus

Andrzejewski i piękny dwudziestoletni Hłasko

Relacje Marka Hłaski z Jerzym Andrzejewskim są jednym z wielu mitów powojennej literatury polskie...

Szczególnie interesowało ją życie biednych, samotnych, niewysłuchanych. Na podstawie rozmów m.in. z takimi osobami powstała powieść „Do sępów pójdę”. Po krwawo stłumionej manifestacji studentów w 1968 r., spisała ponad sto relacji świadków wydarzeń i przeprowadziła wywiad z postrzeloną w ich trakcie Orianą Fallaci. W 1969 r. przyjęła obywatelstwo meksykańskie.

W 2013 r., jako piąta spośród autorów meksykańskich i czwarta kobieta w historii, otrzymała najwyższe literackie wyróżnienie w świecie hiszpańskojęzycznym – została uhonorowana Nagrodą Cervantesa. W 2019 r. wydała książkę „El amante polaco” o królu Stanisławie, powiązaną z elementami biografii autorki.

W Polsce Sonia Draga wydała „Leonorę” o Leonorze Carrington, malarce surrealistycznej związanej z malarzem Maxem Ernstem. To z nim zanurzyła się w zamęcie surrealizmu, przyjaźniła się w Paryżu z Salvadorem Dalí, Marcelem Duchampem, Joanem Miró, André Bretonem czy Pablem Picassem.

Literacki Nobel i pierwsze komentarze

Ci, którzy będą chcieli poznać pierwsze, pogłębione komentarze  po ogłoszeniu werdyktu – mogą wejść na stronę Uniwersytetu Sztokholmskiego, gdzie będzie można obejrzeć rozmowę odbywającą się na scenie Biblioteki Uniwersyteckiej.

Moderator panelu, Adnan Mahmutovic, profesor literatury zachęca do oglądania: – Każda rozmowa, która nie dąży do włączenia i zaangażowania szerszej publiczności, a zwłaszcza studentów, jest praktycznie pozbawiona sensu. Musimy być w stanie zarówno skupić się na szczegółach, jak i wykorzystać wiedzę specjalistyczną, jednocześnie dążąc do szerokiego zakresu informacji. Rozmowa o Nagrodzie Nobla jest również, po części, rozmową o tym, kim jesteśmy jako Szwedzi i co chcemy osiągnąć na świecie – mówi Mahmutovic.

Czytaj więcej

Plus Minus

Dan Brown wraca z nowym hitem. Czy „Tajemnica Tajemnic” rozkocha świat w Pradze?

„Tajemnica tajemnic” to pierwszy od 8 lat thriller Dana Browna i książkowy nr 1 w wielu krajach....

W panelu wezmą również udział Maria Trejling, badaczka literatury, i Bo G. Ekelund, profesor literatury, oboje pracujący na Uniwersytecie Sztokholmskim.

– Ponieważ nie wiemy z góry, kto zostanie nagrodzony, cieszę się na rozmowę, do której nie mogę się przygotować. Zostaniemy rzuceni w wir nieoczekiwanych wydarzeń, co pozwoli na bardziej swobodną dyskusję – mówi Trejling.

Czy jest jakiś konkretny autor, na którego szczególnie liczą?

– Chciałbym być szczerze zaskoczony decyzją Komitetu Noblowskiego, gdyby zechciał wyjść poza wąską ścieżkę „poważnej” literatury, tak jak zrobił to, gdy nagrodę otrzymał Bob Dylan – mówi Ekelund. – Wyobraźcie sobie, gdyby nagrodę otrzymał autor science fiction, taki jak N.K. Jemisin czy Nnedi Okorafor! Byłoby to sensacyjne i poszerzyłoby horyzonty nagrody. Bardziej w granicach możliwości, z radością zobaczyłbym laureatkę Annę Carson z Kanady. Inna Kanadyjka, Margaret Atwood, zalicza do swoich licznych zasług również dzieła science fiction. To niemal ostatnia szansa dla Akademii, by docenić wielkie pokolenie amerykańskich autorów postmodernistycznych, wśród których Thomas Pynchon wyróżnia się jak literacki pomnik.

Czytaj więcej

Literatura

„Tratwa z pomarańczami”: Maciej Hen o antysemityzmie, Marcu '68 i Palestynie

W najnowszym odcinku podcastu „Rzecz o książkach” Maciej Hen opowiada o swojej książce wspomnieni...

Maria Trejling również ma kilka nazwisk na swojej liście życzeń.