Zmora frankowiczów na wokandzie

Pytanie brzmi, czy to narzędzie w rękach banków, stosowane na ich wniosek przez sądy, jest do pogodzenia z unijną dyrektywą konsumencką.

Zagadnienie do siedmioosobowego składu Izby Cywilnej SN skierowała trójka sędziów SN: Tomasz Szanciło, Beata Janiszewska i Marcin Łochowski.

Jest ono tym bardziej aktualne, że banki w sprawach wytaczanych im przez frankowiczów coraz częściej występują o zastosowanie prawa zatrzymania, które bardzo utrudnia konsumentowi egzekucję zasądzonej mu należności (szerzej w „Rz” z 3 lutego .2023 r. „Prawo zatrzymania zmorą frankowicza”).

Czytaj więcej

Konsumenci

Prawo zatrzymania zmorą frankowicza

Kłopot sprawia wstrzymanie wypłaty zasądzonej od banku kwoty aż do czasu spłaty lub zabezpieczeni...

Chcą potwierdzenia

Trójkowy skład SN rozpatrywał skargę kasacyjną banku od wyroku poznańskiego Sądu Apelacyjnego, który – podobnie jak wcześniej Okręgowy – zasądził na rzecz dwojga frankowiczów 263 tys. zł z odsetkami od wniesienia pozwu. Żądanie wywodzili oni z błędu, pod którego wpływem mieli zawrzeć w 2008 r. umowę kredytu zawartą w złotych, ale indeksowanego do franka szwajcarskiego. Zarzucili, że wprowadzenie w błąd przez bank wytworzyło u nich mylne przekonanie o transakcji, zwłaszcza o jej skutkach. Ich wiedza nie była pełna i wystarczająca, zwłaszcza gdy chodzi dodatkowe wynagrodzenie, tzw. spread walutowy.

Bank odwołał się i złożył oświadczenie o wstrzymaniu się ze spełnieniem swego świadczenia pieniężnego dochodzonego przez powodów do czasu zaoferowania przez nich świadczenia pieniężnego na rzecz banku z tytułu udzielonego powodom kredytu i faktycznego korzystania z niego. Czyli wystąpił o zastosowanie prawa zatrzymania.

Rozpatrując skargę kasacyjną, Sąd Najwyższy powziął wątpliwości, czy prawo zatrzymania ma zastosowanie, gdy wzajemne świadczenia stron umowy mają charakter pieniężny (jednorodzajowy).

– Prawo zatrzymania ma charakter subsydiarny (pomocniczy), a jego celem jest zabezpieczenie stronie spełnienia świadczenia przez drugą stronę umowy. Jeśli zaś obu stronom przysługują roszczenia pieniężne, każda z nich może złożyć oświadczenie o potrąceniu (art. 498 i n. kodeksu cywilnego). To powoduje, że nie ma obawy o spełnienie świadczenia przez drugą stronę – wskazuje SN w uzasadnieniu pytania.

Czytaj więcej

Konsumenci

Po opinii TSUE frankowicze ruszyli do sądów. Ile kosztuje sprawa z bankiem

Po korzystnej dla konsumentów opinii rzecznika generalnego TSUE wielu z nich decyduje się pozwać...

Różne stanowiska

– W odniesieniu do spraw frankowych należy mieć również na uwadze cele dyrektywy Rady 93/13/EWG (konsumenckiej), jeżeli bowiem przyjąć możliwość powołania się na prawo zatrzymania w przypadku wzajemnych świadczeń pieniężnych stron, powstaje pytanie, czy takie rozwiązanie nie byłoby sprzeczne z celami tej dyrektywy, uniemożliwiając konsumentom wykorzystanie ich uprawnień – pyta trójka sędziów SN.

– Wydaje się, że taka pozytywna dla konsumentów odpowiedź powinna być oczywista. Odmienna sprawia, że klient powinien zwrócić cały kapitał kredytu, zanim bank odda mu spłacone raty. Taka niezrozumiała eliminacja potrącenia z rozliczenia (obrotu prawnego) prowadzi do ryzyka, że w razie upadłości banku klient odda to, co dostał od banku, ale już bank nie odda mu nic. Potrącenie eliminuje ryzyko upadłości po obu stronach. I to jest głęboki sens omawianego pytania – ocenia dr Mariusz Korpalski, reprezentujący w tych sporach frankowiczów.

Adwokat Wojciech Wandzel, reprezentujący w takich sporach banki, jest innego zdania:

– Uwzględnienie przez sąd podniesionego przez bank zarzutu zatrzymania powoduje, że kredytobiorca bez zaofiarowania zwrotu kapitału lub zabezpieczenia jego zwrotu nie może egzekwować zasądzonego roszczenia o zwrot spłat kredytu. Uważam, że ten mechanizm powinien mieć również zastosowanie do przysługującego bankowi roszczenia o zwrot kosztu kapitału. Wówczas prawo zatrzymania powinno skłonić kredytobiorców do zawierania porozumień całościowo rozliczających wzajemne roszczenia będące następstwem udzielania kredytu i wytoczenia powództwa przez kredytobiorcę.

Sygnatura akt: II CSKP 1486/22