Bank może zgłosić do BIK niesolidnego klienta, nawet gdy dług się przedawnił

Bardzo dobre wieści dla banków. Jeszcze niedawno Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) odmówił im prawa do przetwarzania i przekazywania do BIK danych osobowych niedoszłych klientów, którzy tylko starali się o kredyt czy pożyczkę. Teraz w przełomowym wyroku przyznał im rację w sprawie kredytobiorców, którzy okazali się nierzetelni i przestali spłacać zadłużenie. NSA potwierdził, że bank w takiej sytuacji nie łanie RODO wysyłając ich dane do BIK. I to nawet, jeśli faktycznie nie ma już jak ścigać klienta, bo dług się przedawnił. 

Kiedy dane klienta banku mogą trafić do BIK?

Sprawa była pokłosiem umowy o kredyt i elektroniczną kartę płatniczą z 2005 r., w związku z którą bank pozyskał dane osobowe klienta. Schody zaczęły się, gdy mężczyzna poskarżył się do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) na nieprawidłowości w procesie przetwarzania jego danych osobowych przez bank. A konkretnie chodziło o to, że bank bez podstawy prawnej udostępnienia jego dane osobowe do Biura Informacji Kredytowej (BIK). Kredytobiorca podkreślił, że sąd rejonowy prawomocnym wyrokiem uznał jego zobowiązanie kredytowe za przedawnione. Dlatego jego dane powinny zniknąć z bazy i nie powinny już do niej trafiać w raportach bankowych.  

Czytaj więcej

Dane osobowe

BIK nie może przetwarzać danych osobowych niedoszłych klientów banku. Precedensowy wyrok NSA

Biuro Informacji Kredytowej nie ma prawa do przetwarzania danych osobowych z zapytań kredytowych...

Instytucja nie zgadzała się z taką oceną sytuacji. Zauważyła, że przetwarza dane osobowe klienta w związku z niespłaconą przez niego wierzytelnością. Bank potwierdził, że dane będą przetwarzane w BIK m.in. do celów oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego.

Czy dane nierzetelnego kredytobiorcy po przedawnieniu trzeba usunąć z BIK?

Ta linia obrony okazała się skuteczna. Prezes UODO odmówił uwzględnienia wniosku klienta banku. Uznał, że jego dane osobowe są przetwarzane w sposób zgodny z RODO, a proces ten ma uzasadnienie w art. 6 ust. 1 lit.f RODO. Klient upierał się przy swoim. W skardze do sądu administracyjnego podkreślał, że przez prawie dekadę nie był zgłaszany do BIK. Po wyroku oddalającym powództwo banku, ten sam usunął dane z informacji przekazywanych do bazy. W ocenie skarżącego mógł więc rozsądnie założyć, że jego dane osobowe nie będą na nowo przetwarzane i udostępniane w bazie. To sam wierzyciel odstąpił od egzekwowania długu na drodze sądowej, czym doprowadził do jego przedawnienia. 

Czytaj więcej

Dane osobowe

Czy banki mogą gromadzić dane byłych i niedoszłych klientów? Ważne wyroki NSA

Naczelny Sąd Administracyjny wydał dwa bardzo ważne orzeczenia w sprawie przetwarzania danych oso...

Skarżący zarzucił, że UODO zaakceptował praktykę banku prowadząca do nieograniczonej w czasie stygmatyzacji i wywierania presji windykacyjnej. Nie mając już bowiem narzędzi prawnych, zastosował pozasądową metodę i przekazał dane do BIK z pełną świadomością jak negatywnie odbije się to na ocenie zdolności kredytowej. Skarżący podkreślił, że nie może wziąć kredytu czy kupić czegoś na raty. Tymczasem spłaca swoje zobowiązania regularnie, co potwierdza raport BIK.

Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie oddalił skargę. W jego ocenie to, że bank usunął dane skarżącego, a następnie ponownie je zamieścił, nie ma jakiegokolwiek znaczenia dla legalności przetwarzania z art. 105a ust. 1 prawa bankowego. Ponadto zasadą jest, że zaciągane zobowiązania należy spłacać. I chociaż w przypadku przedawnienia roszczenia wierzyciel nie może dochodzić go na drodze sądowej, to dłużnik musi liczyć się z negatywnymi konsekwencjami.

Czy przetwarzanie danych osobowych po przedawnieniu długu banku narusza RODO?  

Ostatecznie racji kredytobiorcy nie przyznał też NSA. Zwrócił uwagę, że w art. 105a ust. 1 prawa bankowego nie ma mowy o danych osobowych, ale o tajemnicy bankowej. A tą zgodnie z przepisami są dane osobowe i informacje, które zostały przez bank pozyskane na etapie negocjacji, zawarcia i realizacji umowy bankowej. Więc ustawodawca przesądził, że dane osobowe, które stanowią tajemnicę bankową i są niezbędne do realizacji umowy zawartej z bankiem, mogą być przetwarzane bez zgody. 

NSA nie kwestionował, że w związku z przedawnienie długu wierzyciel niejako jest już prawnie obezwładniony. Ale takie zobowiązanie nie wygasło i trudno sobie wyobrazić, żeby bank nie przetwarzał związanych z nim danych osobowych. Sąd przypomniał, że BIK powstał w celu gromadzenia, przetwarzania i udostępniania bankom informacji stanowiący tajemnicę bankową, które dotyczą także realizacji umowy, w celu umożliwienia podjęcia czynności bankowych m.in. kredytu i pożyczki. W związku z powyższym te informacje mogą być przekazane do BIK, w celu oceny ryzyka kredytowego i zdolności na przyszłość.

Czy przesyłanie danych nierzetelnych klientów banku do BIK to szykana i naruszenie prawa?

Sąd przyznał, że z 105a ust. 1 prawa bankowego trudno wprost wywieść, że chodzi o ocenę ryzyka kredytowego i zdolności po zawarciu umowy z konkretnym bankiem. Niemniej przepisy czytane systemowo pozwalają wywieść, że chodzi również o ocenę ryzyk i zdolności kredytowych na przyszłość przez inne banki. Potwierdza to także rozporządzenie dotyczące informacji, jakie mają trafiać do BIK, które obejmują te związane ze spłatą zobowiązań, przyczynami braku spłaty, opóźnień itd. Chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa system bankowego.