Karta Polaka to dokument potwierdzający przynależność do Narodu Polskiego. Jej otrzymanie nie oznacza przyznania obywatelstwa polskiego, prawa do osiedlania się na terytorium RP ani prawa przekraczania bez wizy granic Rzeczypospolitej Polskiej. Osoba, która taką kartę otrzyma może natomiast m.in. bez opłat otrzymać wizę pobytową długoterminową uprawniającą do wielokrotnego przekraczania granicy Rzeczypospolitej Polskiej czy prowadzić w naszym kraju działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Przyznanie Karty Polaka następuje w drodze decyzji administracyjnej, na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o jej wydanie. Właściwym organem jest konsul właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby wnioskującej o wydanie.
W ostatnim czasie procedurą wydawania Kart zainteresowała się Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz. Zaniepokoił ją fakt, że nie istnieją żadne szczegółowe procedury weryfikowania znajomości języka polskiego, jak też zwyczajów, tradycji i kultury.
W myśl obowiązujących przepisów oceny znajomości języka dokonuje konsul podczas rozmowy z wnioskodawcą. – Tym samym obowiązujące w tej materii prawo nie określa żadnych kryteriów oceny stosowanej przez konsula lub pracownika organizacji pozarządowej, ani w żaden sposób nie przybliża sposobu przeprowadzania rozmowy – będącej de facto formą sprawdzianu, gdyż miedzy innymi od jej wyniku uzależnione jest wydanie decyzji administracyjnej – podnosi RPO w wystąpieniu do Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego.
Zdaniem prof. Lipowicz brak jednolitych procedur dotyczących weryfikacji znajomości kultury polskiej budzi poważne wątpliwości, które powinny spotkać się z uwagą ustawodawcy.
