Reklama

Ile Niemcy mają zasiłków? Ponad 500, właśnie policzyli. A budżet trzeszczy

Niemcy szykują się do poważnej reformy budżetu. Niemiecki instytut badawczy ifo chciał policzyć, ile kraj kosztują zasiłki, ale nie był w stanie – jest ich za dużo. Zrobili więc najpierw inwentaryzację świadczeń społecznych – wyszło ich ponad 500.

Publikacja: 15.10.2025 12:34

Ile Niemcy mają zasiłków? Ponad 500, właśnie policzyli. A budżet trzeszczy

Foto: Bloomberg

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Jakie wyzwania i skomplikowania wiążą się z niemieckim systemem zasiłków?
  • Ile różnych świadczeń socjalnych istnieje obecnie w Niemczech na poziomie federalnym?
  • Jakie obszary społeczne generują najwięcej różnorodnych świadczeń w Niemczech?
  • Jakie są przyczyny i konteksty aktualnej dyskusji o oszczędnościach budżetowych w Niemczech?
  • Jakie są kluczowe zmiany i inwestycje w niemieckim budżecie na najbliższe lata?
  • Jakie są propozycje dotyczące reform systemu zasiłków i budżetu w Niemczech?

Jak bardzo skomplikowany system zasiłków działa w Niemczech, a jednocześnie, jak szczodrze wypłaca zasiłki największa gospodarka Europy, skoro renomowany niemiecki instytut chciał policzyć zakres wszystkich świadczeń socjalnych, ale... poległ? Zamiast tego zrobił inwentaryzację świadczeń i wyniki już tego wstępnego badania również są imponujące.

– Pierwotnie chcieliśmy obliczyć zakres i wpływ wszystkich świadczeń socjalnych, ale niezliczone regulacje i usługi sprawiły, że było to zadanie niemal niemożliwe. Zamiast dokonywać kwantyfikacji, początkowo po prostu sporządziliśmy wykaz wszystkich świadczeń socjalnych na szczeblu federalnym – mówi Andreas Peichl, dyrektor Centrum Makroekonomii i Badań ifo. W efekcie ustalili, że obecnie w Niemczech istnieje ponad 500 różnych świadczeń socjalnych na szczeblu federalnym.

3246 paragrafów o zasiłkach

Na poziom wyzwania badaczy, którzy chcieli przyjrzeć się temu, jak działa niemiecki system zasiłków, wskazuje choćby liczba przepisów, która je reguluje. Sam kodeks społeczny (SozialgesetzBuch) zawiera obecnie 3246 paragrafów, które obejmują zarówno same świadczenia socjalne, jak i zasady wymagane do ich realizacji.

Reklama
Reklama

Istnieją też kolejne ustawy, które ustanawiają kolejne świadczenia, jak Ustawa o pomocy w doskonaleniu zawodowym, federalna Ustawa o pomocy w szkoleniach, federalna Ustawa o zasiłku rodzicielskim i urlopie rodzicielskim lub Ustawa o urlopie dla opiekunów rodzinnych.

– Nasza baza danych dotycząca świadczeń socjalnych jest pierwszym krokiem w kierunku większej przejrzystości państwa opiekuńczego. Opracowanie polityki społecznej opartej na dowodach wymaga od decydentów politycznych w kolejnym kroku dostarczenia danych dotyczących wykorzystania, kosztów i nakładów administracyjnych związanych ze świadczeniami – mówi Lilly Fischer, badaczka z instytutu ifo.

Czytaj więcej

Raport: Ukraińcy wolą wysoką pensję od zasiłków. Niemcy zmienią politykę?

Świadczenia socjalne to nie tylko pieniądze. Oprócz świadczeń pieniężnych, jak Kindergeld, czyli niemieckie 800+ czy też Arbeitslosengeld – zasiłek dla osób bezrobotnych, to także usługi, jak doradztwo zawodowe dla imigrantów czy osób poszukujących pracy, świadczenia rzeczowe i inne formy pomocy. Autorzy raportu nie gwarantują jednak, że lista jest kompletna – na dziś zawiera 502 pozycje, a publikacja zawierająca tylko listę świadczeń ma 46 stron.

Jaki obszar społeczny wygenerował najwięcej świadczeń? Nie dzieci, nie pomoc społeczna, a „Zdrowie, opieka i uczestnictwo", który oferuje aż 191 świadczeń, gdy np. „Praca i zabezpieczenie podstawowe” przewiduje 98 świadczeń, zabezpieczenia emerytalne, wsparcie dla osób starszych – 83 świadczenia, wsparcie w zakresie wykształcenia – 24, a rodzina i dzieci mają przewidziane 49 różnych świadczeń.

Czytaj więcej

Autogipfel w Berlinie. Niemiecka motoryzacja szuka planu ratunkowego
Reklama
Reklama

W Niemczech trwa dyskusja o oszczędnościach budżetowych

Badanie odpowiada na potrzeby aktualnej debaty publicznej, która trwa w Niemczech nt. koniecznej reformy budżetowej. Na zmniejszenie obciążeń budżetu i więcej inwestycji naciska też przedłużająca się stagnacja niemieckiej gospodarki, kryzys branży motoryzacyjnej i słabnące nastroje w przemyśle.  – Indeks klimatu biznesowego dla niemieckiego przemysłu motoryzacyjnego ponownie znacznie spadł we wrześniu po chwilowych wzrostach w wakacje do minus 21,5 punktu, z minus 15,8 pkt. w sierpniu – informuje ten sam ifo. Pesymizm biznesu wynika z rozczarowania nowym rządem, firmy miały nadzieję, że rząd zwiększy konkurencyjność Niemiec jako lokalizacji biznesowej przez reformy strukturalne, ale póki co nic z tego.

Niemcy po latach polityki „zero zadłużania", poluzowali zasady fiskalne, by umożliwić rekordowe inwestycje. Bundestag przyjął we wrześniu budżet na rok... 2025 (to nie błąd), który zakłada wydatki ponad 502 mld euro, do tego dochodzi nowy fundusz infrastrukturalny 100 mld euro na infrastrukturę i modernizację sił zbrojnych. Kolejną nowością jest to, że nakłady na obronność rosną skokowo, z 86 mld euro w tym roku do 153 mld euro w 2029 r. Ustalenie budżetu na bieżący rok zostało opóźnione przez wybory parlamentarne w lutym i zmianę rządu.

Czytaj więcej

Wicedyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich: Potrzebujemy silniejszych Niemiec

Rosną społeczne obciążenia budżetu

Świadczenia społeczne są wyzwaniem, bo niemieckie społeczeństwo się starzeje, ubywa osób pracujących, a przybywa rencistów, a rosnące koszty świadczeń socjalnych – stają się obciążeniem dla stabilności finansowej Niemiec. – Koalicjanci prezentują sprzeczne koncepcje uporania się z tym problemem. CDU/CSU zapowiedziała „jesień reform” i zmiany w systemie zasiłków społecznych, ograniczenie świadczenia obywatelskiego (29,6 mld euro rocznie). Na taki krok nie zgadzają się socjaldemokraci, którzy źródło nowych środków widzą w podniesieniu podatków dla najbogatszych – zauważa polski Ośrodek Studiów Wschodnich.

ifo zauważa, że dla reformy państwa socjalnego konieczne jest oszacowanie kosztów świadczeń i ich skutków, w tym postawienie niewygodnych pytań: jak wysokie są całkowite koszty świadczeń, w tym koszty administracyjne, jakie są skutki dystrybucyjne poszczególnych świadczeń i czy dzięki temu sytuacja grup docelowych ulega wyraźnej poprawie.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Jakie wyzwania i skomplikowania wiążą się z niemieckim systemem zasiłków?
  • Ile różnych świadczeń socjalnych istnieje obecnie w Niemczech na poziomie federalnym?
  • Jakie obszary społeczne generują najwięcej różnorodnych świadczeń w Niemczech?
  • Jakie są przyczyny i konteksty aktualnej dyskusji o oszczędnościach budżetowych w Niemczech?
  • Jakie są kluczowe zmiany i inwestycje w niemieckim budżecie na najbliższe lata?
  • Jakie są propozycje dotyczące reform systemu zasiłków i budżetu w Niemczech?
Pozostało jeszcze 91% artykułu

Jak bardzo skomplikowany system zasiłków działa w Niemczech, a jednocześnie, jak szczodrze wypłaca zasiłki największa gospodarka Europy, skoro renomowany niemiecki instytut chciał policzyć zakres wszystkich świadczeń socjalnych, ale... poległ? Zamiast tego zrobił inwentaryzację świadczeń i wyniki już tego wstępnego badania również są imponujące.

– Pierwotnie chcieliśmy obliczyć zakres i wpływ wszystkich świadczeń socjalnych, ale niezliczone regulacje i usługi sprawiły, że było to zadanie niemal niemożliwe. Zamiast dokonywać kwantyfikacji, początkowo po prostu sporządziliśmy wykaz wszystkich świadczeń socjalnych na szczeblu federalnym – mówi Andreas Peichl, dyrektor Centrum Makroekonomii i Badań ifo. W efekcie ustalili, że obecnie w Niemczech istnieje ponad 500 różnych świadczeń socjalnych na szczeblu federalnym.

Pozostało jeszcze 88% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Budżet i podatki
Ile kosztuje Rosjan utrzymanie dworu Putina? Proporcjonalnie tyle, co polskiego prezydenta
Budżet i podatki
Rząd ma dwa lata na redukcję długu. Czeka nas ostre zaciskanie pasa?
Budżet i podatki
Premier Donald Tusk: Lepiej opodatkować banki niż polskie rodziny
Budżet i podatki
Rośnie zamordyzm w Rosji. Rekordowe wydatki na resorty siłowe
Budżet i podatki
Budżet 2026 w Sejmie. Dług blisko konstytucyjnych limitów
Reklama
Reklama