Aktualnie w Polsce nie ma kompleksowej regulacji, która umożliwiałby osobom niezamożnym otrzymać dostęp do finansowanej przez państwo nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym.
Zdaniem wiceministra Jerzego Kozdronia, jako niewystarczające w tym zakresie należy ocenić przepisy ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którą do zadań powiatu należy m.in. prowadzenie poradnictwa specjalistycznego, w tym prawnego. W myśl ustawy poradnictwo jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych bez względu na posiadanych dochód. W ramach tej pomocy udziela się jedynie porad o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów.
W odpowiedzi na interpelację poselską wiceminister Kozdroń poinformował, iż w resorcie rozważane są różne koncepcje dotyczące pomocy prawnej. – Przy czym w każdym rozpatrywanym przypadku jest brana pod uwagę kwestia aktualnego stanu finansów publicznych – zaznaczył.
Jak czytamy w odpowiedzi, rozpatrywana jest m.in. możliwość oparcia takiego systemu na aktywności osób posiadających wykształcenie wyższe prawnicze, w tym wykonujących zawody adwokata i radcy prawnego, a także organizacji pozarządowych zajmujących się w różnym zakresie poradnictwem prawnym. – Do rozstrzygnięcia pozostaje też, czy czynności związane z oceną stanu materialnego oraz przyznaniem lub odmową przyznania nieodpłatnej pomocy prawnej miałyby być realizowane przez organy samorządu powiatowego – dodał Kozdroń.
W Ministerstwie Sprawiedliwości rozważna jest też inna koncepcja systemu pomocy prawnej. Zakłada ona, że decyzja przyznania takiej pomocy powinna skutkować uzyskaniem bonu uprawniającego do porady prawnej w określonej wymiarze, różnym w zależności od charakteru i stopnia złożoności sprawy. – W konsekwencji roboczo zakłada się, iż otrzymanie przez prawnika lub organizację bonu poświadczającego udzielenie pomocy prawnej uprawniałoby ten podmiot do uzyskania określony kwoty z tytułu wynagrodzenia za udzieloną poradę – wskazał Jerzy Kozdroń.
