Egzamin adwokacki i radcowski: kazusy z prawa gospodarczego

Od 11 do 13 marca potrwa egzamin zawodowy dla przyszłych adwokatów i radców prawnych. Pomyślne zdanie egzaminu końcowego zależeć będzie od tego, czy podczas trzyletniego szkolenia aplikanci zdobyli odpowiednią wiedzę o prawidłowym sporządzaniu pism procesowych: pozwów, apelacji, skarg czy umów handlowych. Trzeci dzień egzaminu składa się z dwóch części: gospodarczej i administracyjnej. Dziś publikujemy pierwsze kazusy z prawa gospodarczego (źródło: wyd. C.H.Beck), które mają pomóc przygotować się do tej części egzaminu.

Umorzenie akcji spółki

1

Stan faktyczny: Rafał M. oraz Piotr K. posiadają akcje w kapitale zakładowym spółki Kuratorium Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie. Rafał M. nie jest dłużej zainteresowany uczestnictwem w spółce, w związku z czym zbył swoje udziały w celu umorzenia bez wynagrodzenia. Kapitał zakładowy spółki wynosi 150 tys. zł i dzieli się na 150  tys. akcji serii A o wartości nominalnej 1 zł (jeden złoty) każda akcja, z czego Rafał M. posiada 100 tys. akcji. Statut spółki dopuszcza możliwość umorzenia akcji spółki za wynagrodzeniem oraz bez wynagrodzenia.

Zadanie

Przygotuj projekt uchwały o umorzeniu akcji Rafała M. oraz o obniżeniu kapitału zakładowego spółki.

Odpowiedź

Uchwała nr 2

nadzwyczajnego walnego zgromadzenia Kuratorium Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie z 29 września 2014 r. w przedmiocie umorzenia akcji spółki bez wynagrodzenia oraz obniżenia kapitału zakładowego spółki.

§ 1. Działając na podstawie art. 359 kodeksu spółek handlowych oraz § 12 ust. 1 statutu spółki, nadzwyczajne walne zgromadzenie spółki podejmuje uchwałę o umorzeniu 100 000 (sto tysięcy) akcji spółki serii A nabytych w celu umorzenia od Rafała M.

§ 2. Umorzenie akcji spółki serii A nabytych w celu umorzenia od Rafała M. następuje bez wynagrodzenia za jego zgodą. Umorzenie nastąpi z chwilą zarejestrowania przez sąd rejestrowy obniżenia kapitału zakładowego spółki.

§ 3. Działając na podstawie art. 455 §1 kodeksu spółek handlowych, nadzwyczajne walne zgromadzenie spółki postanowiło obniżyć kapitał zakładowy spółki z kwoty 150 000 zł (sto pięćdziesiąt tysięcy złotych) do kwoty 140 000 zł (sto czterdzieści tysięcy złotych), tj. o kwotę 100 000 zł (sto tysięcy złotych). Kapitał zakładowy obniżony zostaje poprzez umorzenie bez wynagrodzenia 100 000 akcji spółki o wartości nominalnej 1 zł każda, nabytych nieodpłatnie od akcjonariusza Rafała M. Obniżenie kapitału zakładowego następuje w celu odzwierciedlenia wysokości kapitału zakładowego po umorzeniu 150 000 akcji spółki.

§ 4. Ze względu na nieodpłatne nabycie 100 000 akcji spółki celem umorzenia oraz wobec brzmienia art. 360 § 2 pkt 1 kodeksu spółek handlowych przeprowadzenie postępowania określonego w art. 456 § 1 kodeksu spółek handlowych nie jest wymagane. Jednocześnie, w myśl art. 457 § 1 kodeksu spółek handlowych, nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy postanawia o utworzeniu kapitału rezerwowego, na który przekazane zostaną kwoty uzyskane z obniżenia kapitału zakładowego. Kapitał ten może zostać wykorzystany wyłącznie na pokrycie straty.

Wyjaśnienie

Zgodnie z art. 359 § 1 kodeksu spółek handlowych akcje mogą być umorzone, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Uchwała powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego (art. 360 § 2 kodeksu spółek handlowych). Zgodnie z art. 360 § 4 kodeksu spółek handlowych uchwała o zmianie statutu w sprawie umorzenia akcji powinna być umotywowana, przez co rozumie się, stosownie do poglądów doktryny, konieczność umotywowania zmiany statutu spółki przy wprowadzeniu do statutu możliwości umorzenia akcji. Oznacza to, iż przepis ten nie powinien dotyczyć uchwały walnego zgromadzenia w przedmiocie umorzenia akcji. W praktyce zdarzają się jednak zarządzenia sądów rejestrowych wzywających do wskazania umotywowania uchwały o umorzeniu akcji, co w mojej opinii jest działaniem nieznajdującym podstawy prawnej. W myśl art. 360 § 1 kodeksu spółek handlowych umorzenie akcji wymaga obniżenia kapitału zakładowego. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna być powzięta na walnym zgromadzeniu, na którym powzięto uchwałę o umorzeniu akcji. Uchwała o umorzeniu akcji oraz o obniżeniu kapitału zakładowego powinny być z praktycznego punktu widzenia głosowane osobno. Dla celów niniejszego zadania wystarczyło podjąć jedną uchwałę w obu sprawach.

Na marginesie: co do zasady obniżenie kapitału zakładowego wymaga przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego, o którym mowa w art. 456 § 1 kodeksu spółek handlowych. Jednakże wymogów, o których mowa w art. 456 k.s.h., nie stosuje się m.in. do umorzenia akcji, gdy spółka umarza akcje własne nabyte nieodpłatnie w celu ich umorzenia (art. 460 § 2 pkt 1 kodeksu spółek handlowych). Umorzenie akcji następuje z chwilą obniżenia kapitału zakładowego.

Stosownie do art. 455 § 1 k.s.h. kapitał zakładowy obniża się, w drodze zmiany statutu, przez zmniejszenie wartości nominalnej akcji, połączenie akcji lub przez umorzenie części akcji oraz w przypadku podziału przez wydzielenie. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego oraz ogłoszenie o zwołaniu walnego zgromadzenia powinny określać cel obniżenia, kwotę, o którą kapitał zakładowy ma być obniżony, jak również sposób obniżenia. Sposobem obniżenia kapitału zakładowego w niniejszym przypadku jest umorzenie akcji.

W przypadku obniżenia kapitału zakładowego zgodnie z art. 360 § 2 k.s.h., kwoty uzyskane z obniżenia kapitału zakładowego przelewa się na osobny kapitał rezerwowy; kapitał ten może być wykorzystany jedynie na pokrycie strat.

Zabezpieczenie inwestycji

2

Stan faktyczny: Konard P.,Tomasz Ś. oraz Krzysztof P. są wspólnikami spółki Basket Forever Sp. z o.o. Konrad P. posiada 40 udziałów, zaś Tomasz Ś. i Krzysztof P. po 30 udziałów. Wspólnicy Spółki postanowili zawrzeć umowę wspólników zabezpieczającą ich na wypadek wyjścia któregokolwiek ze wspólników z inwestycji w Spółkę. W tym celu każdy ze wspólników postanowił zagwarantować sobie prawo przyłączenia się do zbycia udziałów na wypadek, gdyby którykolwiek z pozostałych wspólników zamierzał zbyć swoje udziały na rzecz potencjalnego nabywcy, na warunkach nie gorszych od warunków wynegocjowanych przez wspólnika zbywającego.

Zadanie

Przygotuj projekt postanowień umowy wspólników gwarantujący każdemu ze wspólników prawo przyłączenia się do transakcji zbycia udziałów na wypadek, gdyby którykolwiek ze wspólników zamierzał zbyć swoje udziały.

Odpowiedź

Każdemu ze wspólników spółki przysługuje prawo przyłączenia się do transakcji zbycia udziałów spółki dokonywanej przez któregokolwiek innego wspólnika („Tag Along") na następujących zasadach:

– Gdy którykolwiek wspólnik zamierza zbyć posiadane udziały, pozostali wspólnicy mają prawo przyłączenia się do takiego zbycia w zakresie całości posiadanych udziałów i zbycia ich na warunkach nie gorszych niż wspólnik zbywający.

– W celu umożliwienia wykonania prawa Tag Along wspólnik zamierzający zbyć udziały („Zawiadamiający") zobowiązany jest zawiadomić o tym pozostałych wspólników przynajmniej na 30 dni przed planowaną transakcją. Zobowiązany jest dołączyć do zawiadomienia kopię oferty złożonej przez potencjalnego nabywcę, czy też kopię umowy zawartej z potencjalnym nabywcą. Ponadto zawiadomienie powinno zawierać ofertę w rozumieniu art. 66 i następnej kodeksu cywilnego nabycia wszystkich udziałów każdego z pozostałych wspólników złożoną przez potencjalnego nabywcę skierowaną do każdego z pozostałych wspólników, w formie pisemnego oświadczenia, z podpisami notarialnie poświadczonymi, przynajmniej na takich warunkach, na jakich miałoby nastąpić zbycie udziałów przez Zawiadamiającego.

– W terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia wraz z odpowiednimi załącznikami każdy z pozostałych wspólników może wykonać prawa Tag Along poprzez złożenie oświadczenia woli, z podpisami notarialnie poświadczonymi, o przyjęciu oferty złożonej mu przez potencjalnego nabywcę. Oświadczenie powinno zostać w powyższym terminie wysłane do Zawiadamiającego i potencjalnego nabywcy. Niezłożenie przez danego wspólnika uprawnionego do wykonania prawa Tag Along oświadczenia woli z podpisami notarialnie poświadczonymi o przyjęciu oferty złożonej mu przez potencjalnego nabywcę w terminie, o którym mowa w zdaniu poprzednim, oznacza, że wspólnik taki rezygnuje z wykonania prawa Tag Along.

– Przeniesienie udziałów spółki na potencjalnego nabywcę w ramach prawa Tag Along powinno nastąpić nie później niż z chwilą przeniesienia na potencjalnego nabywcę udziałów spółki należących do Zawiadamiającego.

Wyjaśnienie

Uprawnienie przyłączenia się do transakcji zbycia udziałów dokonywanej przez innego wspólnika, zwane z angielskiego Tag Along, jest często stosowane do ochrony wspólników mniejszościowych na wypadek, gdyby wspólnik większościowy postanowił zbyć swoje udziały. Wynika to ze względów praktycznych, jako że wspólnik zbywający pakiet większościowy ma z całą pewnością większe możliwości negocjacyjne warunków sprzedaży, a także ze względów ochrony interesów wspólników mniejszościowych na wypadek wstąpienia do Spółki nowego, często niepożądanego, wspólnika. Prawidłowe wykonanie zadania polegało na przygotowaniu postanowienia umowy wspólników dającego wykonać prawo przyłączenia w praktyce. Przygotowanie postanowienia, które dawałoby wyłączne umowne prawo żądania nabycia udziałów należących do wspólników, byłoby rozwiązaniem niedoskonałym, jako że niedostatecznie zabezpieczałoby interesy wspólników Spółki.

Z powyższych względów zaproponowana konstrukcja gwarantowała po pierwsze, aby potencjalny nabywca skierował ofertę do pozostałych wspólników Spółki za pośrednictwem wspólnika zbywającego. Po drugie, oferta, jaką potencjalny nabywca miałby złożyć, wymagała podpisu notarialnie poświadczonego, a wiec formy prawnej wymaganej do zbycia udziałów spółki z o.o.

Często postanowienia umowy wspólników są implementowane do umowy spółki. Gdy postanowienie o prawie Tag Along znajduje się w umowie spółki, transakcja zbycia z naruszeniem postanowień umowy spółki będzie bezskuteczna wobec spółki. Gdy natomiast takie postanowienie znajduje się wyłącznie w umowie wspólników, ewentualne nieposzanowanie tej umowy ma wyłącznie taki skutek, że wspólnicy mogą dochodzić odszkodowania od wspólnika zbywającego udziały wbrew postanowieniom umowy bądź ewentualnie żądać kary umownej, jeżeli taka była zastrzeżona w umowie.

Zaproponowane rozwiązanie ma charakter przykładowy i rzecz jasna istnieją inne sposoby rozwiązania zadania.

Kolejne kazusy z prawa gospodarczego w poniedziałek