Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (FSMP – Food for Special Medical Purposes) to żywność specjalnie przetworzona lub żywność o specjalnym składzie przeznaczona do dietetycznego odżywiania pacjentów, w tym niemowląt, stosowana pod nadzorem lekarza. Jest ona przeznaczona do wyłącznego lub częściowego żywienia pacjentów z ograniczoną, upośledzoną lub zaburzoną zdolnością przyjmowania, trawienia, wchłaniania, metabolizowania lub wydalania zwykłej żywności lub niektórych składników odżywczych zawartych w tej żywności lub jej metabolitach, lub pacjentów z innymi uzasadnionymi medycznie wymaganiami żywieniowymi, w przypadku których dietetyczne odżywianie nie może zostać osiągnięte jedynie przez zmianę normalnej diety.
Czytaj też: VAT na żywność - Ministerstwo Finansów zapowiada możliwość zmiany stawek
Utrudniona kwalifikacja
Powyższa definicja jest bardzo szczegółowa i zawiera w sobie wiele elementów, co z pewnością nie ułatwia kwalifikacji danego produktu jako FSMP. Po pierwsze jednak należy upewnić się, czy dany produkt jest w ogóle żywnością, bowiem FSMP to żywność. Wbrew pozorom nie zawsze będzie to łatwe, bo zgodnie z definicją ta kategoria żywności powinna być stosowana pod nadzorem lekarza. Jest ona dedykowaną szczególnej grupie konsumentów, tj. pacjentom, którzy wymagają specjalnego postępowania dietetycznego ze względu na chorobę. Co więcej, na opakowaniu FSMP musi być dopisek „do postępowania dietetycznego ...", gdzie w wolnym miejscu wpisuje się nazwę choroby, zaburzenia stanu zdrowia lub wskazania lekarskie dotyczące stosowania środka spożywczego. Te wszystkie cechy powodują, że moża odnieść wrażenie, że są to leki.
Co wynika z orzecznictwa...
Sprawy nie ułatwia legalna definicja leków, zgodnie z którą są to nie tylko te produkty, które leczą, ale również te które są wyłącznie prezentowane jako posiadające właściwości lecznicze lub zapobiegające chorobom u ludzi. Oznacza to produkt prezentowany jako posiadający właściwości lecznicze, np. zapobiegający chorom układu pokarmowego, powinien być uznany za produkt leczniczy i nieprawidłowa będzie jego kwalifikacja jako żywności, w tym FSMP. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE należy zastosować wykładnię rozszerzającą terminu „prezentacja" produktu. Produkt jest prezentowany jako posiadający właściwości lecznicze lub zapobiegające chorobie nie tylko wówczas, gdy jest w ten sposób wyraźnie „określony" lub „zalecany", np. na etykiecie, ulotce lub ustnie, ale również „zawsze wówczas, gdy przeciętnie poinformowany konsument, nawet w sposób domyślny, ale z pewnością odnosi wrażenie, że produkt ten, biorąc pod uwagę jego opakowanie, ma odpowiednie właściwości" (C-319/05).
FSMP należy wyraźnie odróżnić nie tylko od leków, ale i od suplementów diety. Skład, właściwości a przede wszystkim cel przyjmowania suplementów diety jest odmienny. Te ostatnie mają uzupełniać normalną dietę. Natomiast FSMP mają uzupełniać dietę ludzi chorych, a w niektórych przypadkach ją w pełni zastępować, stanowiąc wyłączne źródło pożywienia.
