Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług dotyczące mechanizmu podzielonej płatności weszły w życie 1 lipca 2018 roku. Zgodnie z nimi podatnicy mają prawo do korzystania z nowej procedury regulowania zobowiązań z tytułu VAT. W związku z tym, że w przypadku skorzystania z procedury split payment środki pieniężne będą przechowywane na osobnym rachunku, a podatnik nie będzie mógł ich przeznaczać na dowolny cel, mogą powstawać wątpliwości, czy środki te nadal można uznać za środki pieniężne i zaprezentować je odpowiednio dla nich w sprawozdaniu. Zgodnie z przepisami, aby podatnik mógł skorzystać z tych funduszy w innym celu niż rozliczenia z tytułu VAT, konieczna jest zgoda naczelnika urzędu skarbowego na przelanie wskazanej kwoty na inny rachunek rozliczeniowy, na której wydane przepisy wyznaczają termin 60 dni. Dodatkowo, sposób prezentacji takich środków może zależeć od tego, czy jednostka sporządza swoje sprawozdanie zgodnie z regulacjami ustawy o rachunkowości (uor), czy na podstawie międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (MSSF/MSR).
Czytaj także: Split payment: rozporządzanie pieniędzmi jest ograniczone tylko do operacji wskazanych w przepisach
Według MSSF...
Spółki, które za podstawę sporządzania sprawozdania finansowego przyjęły MSR/MSSF, mogą sugerować się zapisami MSR nr 7 „Sprawozdanie z przepływów pieniężnych". Zgodnie z pkt 6 i 7 tego standardu jako środki pieniężne należy rozumieć gotówkę w kasie oraz depozyty płatne na żądanie. Definicja ekwiwalentów środków pieniężnych zwraca natomiast uwagę na to, że charakteryzują się one duża płynnością, są łatwo wymienialne i nie są narażone na istotne ryzyko zmiany wartości. Dodatkowo, powinny one służyć pokryciu krótkoterminowych zobowiązań pieniężnych spółki. Zakładając więc, że regulowanie zobowiązań wobec kontrahentów z tytułu VAT można potraktować jako regulowanie krótkoterminowych zobowiązań pieniężnych, środki zgromadzone na rachunkach VAT spełniają definicje z MSSF podane powyżej. W związku z tym, należałoby je zaprezentować w kategorii środków pieniężnych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej, natomiast w notach objaśniających – jako inne środki pieniężne (ekwiwalenty pieniężne) proponuję wykazać tą część środków widniejącą na rachunkach bankowych, o którą spółka przed dniem bilansowym wystąpiła do naczelnika urzędu skarbowego o przelew na inny rachunek i do dnia bilansowego zwrot ten nie nastąpił. Argumentuję to tym, że środki te generalnie nie powinny być wykorzystywane w celu bieżących płatności, a ich pełne zwolnienie może nastąpić dopiero po 60 dniach. Aktywa te są więc niejako zamrożone do momentu otrzymania decyzji.
Dodatkowo, podmioty nie powinny zapominać o konieczności dokonania odpowiednich ujawnień w swoim sprawozdaniu, a w szczególności o wskazaniu, że są to fundusze o ograniczonej możliwości dysponowania. W przypadku pozycji, o których przelew podatnik wnioskował do naczelnika urzędu skarbowego, wymagałyby one odpowiedniego zaprezentowania w notach dotyczących ryzyka płynności. Poza tym, wskazane byłoby opisanie podejścia spółki do tego tematu w polityce rachunkowości.
... i ustawy o rachunkowości
Zgodnie z definicją zaprezentowaną w art. 3 ust 1 pkt 25 uor, przez aktywa pieniężne należy rozumieć aktywa w formie krajowych środków pieniężnych, walut obcych i dewiz. Dodatkowe rozszerzenie definicji można znaleźć w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 1 „Rachunek przepływów pieniężnych", w punkcie 3.1, gdzie zwrócono uwagę na to, że środki pieniężne to środki dostępne w kasie oraz depozyty płatne na żądanie. Dodatkowo, zgodnie z definicją ekwiwalentów środków pieniężnych, zawartą w tym samym miejscu, są to te aktywa pieniężne, które posiadają wysoki stopień płynności, niskie ryzyko zmiany wartości i okres zapadalności do trzech miesięcy. Warto zwrócić uwagę, że regulacje krajowe nie wskazują celu, na który środki mogą być przeznaczane (jak np. regulowanie zobowiązań krótkoterminowych). W związku z tym, zasadna byłaby prezentacja tej pozycji jako środki pieniężne w bilansie i w przypadku wystąpienia o przelew na inny rachunek, wykazanie tej pozycji analogicznie jak w rozwiązaniu zaproponowanym przy MSSF, czyli jako inne środki pieniężne. Za takim rozwiązaniem przemawia także prezentacja środków pieniężnych w drodze jako inne środki pieniężne oraz to, że charakter obu transakcji jest podobny (czasowa niedostępność posiadanych pieniędzy).
