Projekt dotyczy regulacji związanych z obsadzaniem stanowisk w Sądzie Najwyższym, postępowaniami nominacyjnymi na stanowiska sędziowskie, uchyleniami immunitetu sędziowskiego albo prokuratorskiego oraz właściwością izb Sądu Najwyższego.

Czytaj także: Władza w sądzie w ręce prezydenta

Autorzy projektu tłumaczą, że zmiany służą uzupełnieniu regulacji dotyczących powoływania Pierwszego Prezesa  oraz Prezesów Sądu  Najwyższego i zapewnieniu możliwości  obsadzenia tych stanowisk także w takich  sytuacjach,  gdy w rozsądnych terminach nie dojdzie do wyłonienia, z jakichkolwiek przyczyn, odpowiedniej liczby kandydatów na te stanowiska przez, odpowiednio, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego  albo  zgromadzenia  ogólne  sędziów  poszczególnych  izb  Sądu  Najwyższego. - Rozwiązania te mają na celu zagwarantowanie możliwości nieprzerwanego funkcjonowania Sądu Najwyższego i właściwej organizacji jego pracy - przekonują posłowie PiS.

Nowa treść przepisu wskazuje, że Pierwszy  Prezes  Sądu  Najwyższego jest powoływany przez Prezydenta na sześcioletnią kadencję spośród 5 kandydatów wybranych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego, i może zostać ponownie powołany tylko raz. Co więcej, osoba powołana na stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego może zajmować to stanowisko tylko do czasu przejścia w stan spoczynku, przeniesienia w stan spoczynku albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego Sądu Najwyższego.

Z kolei prezes Sądu Najwyższego ma być powoływany przez Prezydenta po zasięgnięciu opinii Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, na trzyletnią kadencję spośród od 3 do  5 kandydatów wybranych przez zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego, i może zostać ponownie powołany tylko dwukrotnie. Podobnie, jak w przypadku Pierwszego Prezesa SN, osoba powołana na stanowisko Prezesa Sądu Najwyższego może zajmować to stanowisko tylko do czasu przejścia w stan spoczynku, przeniesienia w stan spoczynku albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego Sądu Najwyższego.

Projekt przewiduje wprowadzenie właściwości Sądu Najwyższego w zakresie rozpoznawania wniosków o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności  karnej lub tymczasowe aresztowanie sędziów,  asesorów  sądowych  i prokuratorów.

Autorzy projektu wskazują, że celowe jest powierzenie rozpoznawania  spraw z  tego zakresu Izbie  Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, do której właściwości należy już rozpoznawanie spraw o  zezwolenie na pociągnięcie  do  odpowiedzialności  karnej  lub  tymczasowe aresztowanie sędziów  Sądu Najwyższego oraz  rozpoznawanie już w  pierwszej  instancji w odniesieniu do wszystkich sędziów i  prokuratorów spraw przewinień  dyscyplinarnych  wyczerpujących  znamiona umyślnych  przestępstw  ściganych  z  oskarżenia  publicznego  lub  umyślnych  przestępstw skarbowych.

PiS chce także wprowadzić obowiązek przedstawienia na piśmie uzasadnienia decyzji prezesa sądu nakazującej  natychmiastowe zwolnienie  sędziego,  zatrzymanego na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa. W takim uzasadnieniu mają zostać wskazane przyczyny zwolnienia oraz okoliczności,  które w ocenie osoby podejmującej  decyzję  przemawiają  za  tym, że zwolnienie zatrzymanego sędziego nie wpłynie negatywnie na prawidłowość  ustaleń faktycznych dokonywanych w ramach tzw. czynności sprawdzających, czy też w późniejszym czasie w trakcie ewentualnego prowadzenia postępowania przygotowawczego.

- Wprowadzenie  postulowanych zmian będzie pozostawać w zgodzie z  interesem wymiaru sprawiedliwości, minimalizując ryzyko odczytywania przez opinię społeczną takich decyzji jako niezrozumiałych i merytorycznie nieuzasadnionych, i podejrzeń, że stanowią one przejaw solidarności zawodowej środowiska sędziowskiego - tłumaczą autorzy nowelizacji.

Projekt doprecyzowuje regulacje, że do właściwości Izby Dyscyplinarnej SN należą sprawy rozpatrywane przez Sąd  Najwyższy w związku z odwołaniami od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa.

Projekt odnosi się także do niedawnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że niekonstytucyjny jest przepis umożliwiający odwołanie się do Naczelnego Sądu Administracyjnego od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa zawierających wnioski o powołanie sędziów Sądu Najwyższego.

- Z  uwagi  na  powyższe (...) za  optymalne  rozwiązanie  należy  uznać wyłączenie możliwości wnoszenia odwołań od  uchwał Krajowej Rady Sądownictwa w sprawach indywidualnych dotyczących powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego - czytamy w uzasadnieniu projektu.

Nowelizacja przewiduje, że postępowania  w  sprawach  odwołań  od  uchwał  Krajowej  Rady  Sądownictwa w sprawach  indywidualnych  dotyczących  powołania  do  pełnienia  urzędu  na  stanowisku sędziego Sądu Najwyższego, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie nowelizacji podlegają umorzeniu.